Ba cái ngu trong đạo Phật

lạc trong đạo Phật là cảm giác dễ chịu và và khổ là cái gì đó gây khó chịu. Điều này do quả lành đời trước bây giờ ta được hỷ lạc. Do quả khổ đời trước bây giờ ta bị khổ ưu. Khi tâm ta nhận biết cảm xúc dễ chịu thì dừng lại đừng để tâm đi xa hơn nữa , cũng như khi tâm khó chịu chỉ là cái khó chịu và đừng đi xa hơn nữa. Quan trong hơn đó là đừng tiếp tục tạo nghiệp mới trên cái quả cũ, cho dù là quả này lành hay ác. Bởi vì chúng ta là phàm phu khi không chịu tu tập thích làm ác hơn làm thiện, nhưng tới lúc chịu quả thì thích quả thiện hơn là quả ác.

Ba cái ngu trong đạo phật :

Cái ngu thứ nhất là thích làm ác hơn làm thiện.

Cái ngu thứ hai là thích hưởng quả thiện và sợ quả ác. Bậc Thánh không có thích quả thiện và sợ quả ác. Còn chúng ta làm thì thích làm ác không thích làm thiện, tạo nhân thì tạo nhân ác hơn nhân thiện mà lúc hưởng quả thì thích hưởng cái quả thiện hơn là quả ác. 

Cái ngu thứ ba là chúng ta đón nhận quả thiện bằng tâm tham và đón nhận quả ác bằng tâm sân.

Đây là sự ngớ ngẩn ba lần! Vì vậy, ở đây, lời dạy dỗ rõ ràng như sau: Hãy để niềm vui là niềm vui, nó là một phần của cuộc sống. Hãy để nỗi đau là nỗi đau, nó cũng là một phần của cuộc sống. Đừng biến chúng thành những vấn đề lớn hơn.

Chúng ta may mắn sinh ra với vẻ đẹp, hãy để vẻ đẹp ở đó - đừng lạm dụng nó để làm điều xấu. Nếu chúng ta giàu có, thông minh, và khỏe mạnh, hãy sử dụng những tài năng đó để làm những việc tốt hơn cho xã hội. Đừng lạm dụng chúng để thỏa mãn bản thân, để theo đuổi những thú vui vô nghĩa, để rồi gặp phải những hậu quả không mong muốn trong tương lai.

Ở đây có một sự sâu sắc. Kinh điển dạy rằng: sáu căn là sáu căn, sáu xúc là sáu xúc, sáu trần là sáu trần; không nên liên kết chúng lại với nhau bằng niềm đam mê. Làm như vậy chỉ gieo mầm khổ đau.

Nhiều người hiểu lầm cái này lắm. Họ tưởng đâu Phật là người chủ trương tu hành phủ nhận quá khứ. Không phải vậy. "Quên quá khứ" ở đây chúng ta phải hiểu như thế này: Đừng nghĩ về quá khứ một cách không cần thiết. Nghĩ về quá khứ để mà tham, để mà giận thì không nên. Nghĩ về quá khứ để mà đau khổ thì không nên. Khi cần thiết chúng ta nhắc đến quá khứ vì đó là kinh nghiệm quan trọng, vì đó là một bài học quan trọng thì nên nhắc về quá khứ. Còn nếu nhắc về quá khứ chỉ để thêm phiền não, để giận, để sợ, để ghen tuông, tị hiềm thì không nên.

Tương lai cũng vậy, chúng ta tu Phật không phải là phủ nhận tương lai. Nhưng mà chúng ta không nên nghĩ về tương lai bằng cái kiểu hoài vọng, u mê, mù quáng của người không biết đạo. Đầu tư cho một cái mù mờ không thấy rõ thì cái đó không có nên. Nhưng nếu chúng ta có những trù hoạch, những kế sách thông minh cho tương lai một cách cần thiết thì là chuyện nên làm. Đặc biệt ở đây tôi đang nói đến đạo giải thoát chứ tôi không nói đến chuyện làm ăn ngoài đời. Mặc dầu ở ngoài đời cũng vậy. Chúng ta chỉ nghĩ hoài vọng về tương lai một cách cần thiết, chứ không thể nào tay cầm một cập vé số mà cứ nhìn cái villa, một ngày nào đó mình có chiếc xe hơi đắt tiền, mình có một cái resort riêng tư thì cái đó thì hơi đi quá xa.

Tôi nói đi nói lại không biết bao nhiêu lần, Đạo không phải là bôi tro trét trấu cuộc đời. Đức Phật không nói xấu cuộc đời, Ngài không có bi quan hóa cuộc đời, Ngài không nói cuộc đời này là máu lệ. Ngài chỉ nói rằng mọi thứ không bền. Chúng ta bây giờ có đầu tư bao nhiêu thứ, chúng ta có giàu có, có thông minh, có nhan sắc ... thì rồi ngày sau chúng ta vẫn phải sống bằng tâm trạng của người lờ đờ tám mươi, một trăm tuổi. Đó là chuyện trước mắt. Chưa kể nếu chúng ta cứ đam mê trong đó thì một khi tắt thở rồi chúng ta đi về đâu chỉ có trời mới biết.

Phỏng theo pháp thoại sư Toại Khanh

Thiên Lan