Cầu Đạo Giải Thoát

Chỉ khi ta thực sự khát khao cầu đạo giải thoát, ta mới có đủ kiên tâm để học giáo lý. Nếu không, con đường học đạo trở nên vô cùng khó khăn, dễ sinh chán nản. Chính vì không có lòng mong cầu giải thoát chân chính, nên nhiều người học Phật một cách hời hợt—hoặc lười biếng không học, hoặc chỉ học những điều có thể khoe khoang, tranh luận, hoặc hấp dẫn số đông. Còn những giáo pháp sâu sắc nhưng khô khan, khó tiếp thu thì ít ai để tâm đến.

Nhiều người có thể nghĩ rằng tôi giảng như lạc đề, nhưng thực tế không phải vậy. Vấn đề cốt lõi nằm ở chỗ: Nếu không có tâm sợ sanh tử, nếu vẫn còn mong muốn luân hồi đời sau, thì dễ duôi vô cùng. Có một câu rất quan trọng:

"Ngày nào chúng Tỳ kheo không còn thiết tha chuyện sanh tử nữa, thì ngày đó giáo pháp này mới có thể hưng thịnh."

Nếu không sợ sanh tử, chuyện học đạo đã khó, huống chi là hành trì? Mà không học, không hành thì làm sao có thể chứng ngộ? Điều này rất quan trọng cần ghi nhớ.

Nhìn Lại Tâm Mong Cầu Giải Thoát

Theo tôi, trong số 100 Phật tử Việt Nam, chỉ có khoảng một hoặc hai người thực sự là Phật tử đúng nghĩa—tức là họ thực sự chán sợ sanh tử. Đa phần chỉ nói đời là bể khổ khi họ đang rơi vào hoàn cảnh khó khăn: nghèo khổ, già yếu, bệnh tật, thất tình, kinh doanh thua lỗ, bị tai tiếng, hay gặp bất hạnh trong cuộc sống. Nhưng nếu một ngày những khổ đau ấy tan biến—giả sử họ thức dậy thấy mình giàu có, xinh đẹp, nổi tiếng, được thế giới ái mộ—thì còn ai muốn cầu giải thoát?

Chúng ta phải thành thật với chính mình, đừng tự dối lòng. Nếu không thực sự thấy sanh tử là khổ đau, thì ý chí giải thoát không thể mạnh mẽ được.

Nhận Diện Sự Nguy Hiểm Của Luân Hồi

Ngay cả bản thân tôi, nếu không sợ phải đầu thai vào những cảnh giới khổ đau—bị đọa vào các loài súc sinh như heo, bò, phải chịu cảnh bị giết mổ—thì tôi cũng thấy luân hồi chẳng đến nỗi nào. Thực tế, tôi rất thích Thụy Sĩ! Cảnh sắc nơi đây đẹp tuyệt vời, nhưng tôi vẫn nhớ rằng nếu còn luân hồi thì không thể chắc chắn đời sau sẽ được tái sinh vào một cảnh giới an vui như thế này.

Một hôm, khi đứng trên đỉnh núi Beatenberg, tôi nghĩ:

"Nếu đời đời kiếp kiếp không có sa đọa, không có những khổ đau như yêu thương phải xa lìa, oán ghét phải gặp gỡ, mong cầu không được, thì tôi nguyện mãi ở trong sanh tử. Tôi chẳng cần Niết Bàn, chỉ cần được giữ nguyên thân tâm như hiện tại—có đủ sức khỏe, tài chính, trí tuệ—và sống giữa những ngọn núi này là đủ."

Nhưng thực tế không phải vậy! Năm nay tôi đã 50 tuổi, sức khỏe bắt đầu suy giảm. Với tình trạng tim mạch, huyết áp, xương khớp yếu của mình, nếu tôi còn đi núi trong 20 năm nữa đã là một kỳ tích. Đến lúc già yếu, lụm cụm, không còn đi đứng vững vàng, thì có muốn tận hưởng cảnh đẹp cũng không thể. Khi đó, tôi mới thật sự cảm nhận sâu sắc câu nói:

"Ngày nào chúng Tỳ kheo biết sợ luân hồi, không mong cầu một đời sống khác, thì ngày đó giáo pháp này mới có cơ hội hưng thịnh."

Ở mỗi độ tuổi, con người có một kiểu dễ duôi khác nhau: tuổi 60 dễ duôi theo kiểu 60, tuổi 70 dễ duôi theo kiểu 70. Nếu không biết cảnh tỉnh, cả đời chỉ mãi trôi theo dòng sanh tử.

Quan Trọng Là Nhớ Đến Cái Chết

Dù là người tu hay cư sĩ tại gia, ai cũng phải nhớ hai điều:

Cái chết – Sớm muộn gì nó cũng đến, nhưng ta đã chuẩn bị gì chưa?

Sau cái chết – Nếu không tu tập thì ta sẽ đi về đâu?

Nếu không sợ chết, tối thiểu cũng phải sợ sau khi chết mình sẽ đọa vào đâu. Một khi đã đọa vào những cảnh giới khổ đau như súc sinh, ngạ quỷ, địa ngục thì con đường quay lại làm người vô cùng gian nan.

Trong Trung Bộ Kinh, bài Kinh Hiền Ngu, Đức Phật dạy rằng:

"Được tái sinh làm người khó như một con rùa mù sống dưới biển sâu, trăm năm mới trồi lên một lần, mà lại tình cờ đưa đầu lọt vào lỗ trống của một tấm ván đang trôi nổi trên đại dương."

Ngài cũng nói:

"Một khi đã đọa lạc, cơ hội quay lại rất mong manh. Bởi vì các loài chúng sinh ở cảnh giới thấp kém có tâm trí mê muội, chỉ biết lo ăn uống, trốn tránh nguy hiểm, mạnh hiếp yếu, lớn hiếp nhỏ. Trong thế giới tăm tối đó, họ khó có cơ hội tiếp xúc giáo pháp và tu tập để thoát khổ."

Hãy thử tưởng tượng một đàn trùn chỉ sống trong cống rãnh, bị vớt lên làm thức ăn cho cá kiểng. Nếu đã rơi vào cảnh giới như vậy, làm sao có thể mong một ngày được trở lại làm người?

Hướng Tâm Về Giải Thoát

Vì vậy, ngày nào chúng Tỳ kheo còn thiết tha cầu giải thoát, mong cầu vô sanh, không còn tham luyến sanh tử, thì ngày đó giáo pháp mới có cơ hội phát triển. Đây không chỉ là lời nhắc nhở dành cho các vị xuất gia, mà còn cho tất cả chúng ta—những người cư sĩ đang sống giữa đời thường.

Hãy nhớ rằng:

Nếu không thấy nguy hiểm trong sanh tử, chúng ta sẽ dễ duôi.

Nếu không có lòng cầu giải thoát, chúng ta sẽ lơ là tu tập.

Nếu không sợ cái chết và những gì xảy ra sau khi chết, chúng ta sẽ mãi trôi theo vòng luân hồi.

Do đó, mỗi ngày, hãy tự nhắc mình: "Mình đang làm gì để thoát khỏi sanh tử?" Nếu không có câu trả lời rõ ràng, thì đã đến lúc phải tỉnh thức!

Bài viết này tôi viết lại khi đọc bài thuyết giảng nguyên văn của sư Toại Khanh trên trang web của sư theo mức độ hiểu biết của tôi cho bản thân tôi. Các bạn hãy vào trang mạng xã hội của sư Toại khanh để đọc nguyên văn của sư.