Khái niệm về thái độ "không có gì đặc biệt" này có thể khó hiểu cho nhiều người. Đó là thái độ mà chúng ta không để cho những sự kiện trong cuộc sống ảnh hưởng đến tâm trạng của mình, mà chỉ nhận thức chúng như là những hiện tượng vô thường. Khi chúng ta có thái độ này, chúng ta sẽ không bị cuốn vào những cảm xúc tiêu cực hay phóng đại những vấn đề không cần thiết. Chúng ta sẽ sống một cách bình an và hài hòa với bản thân và người khác.
Tuy nhiên, thái độ "không có gì đặc biệt" không có nghĩa là chúng ta lãnh đạm hay thờ ơ với những gì xảy ra xung quanh. Chúng ta vẫn quan tâm và giúp đỡ người khác khi họ gặp khó khăn, nhưng không để cho những khó khăn ấy làm mất đi sự bình tĩnh của mình. Chúng ta vẫn làm tròn trách nhiệm và nỗ lực trong công việc, nhưng không để cho thành công hay thất bại ấy làm mất đi sự tự tin của mình.
Một ví dụ minh họa cho thái độ "không có gì đặc biệt" là khi chúng ta viết một bài viết trên máy tính, nhưng vô tình xóa hết tài liệu. Nếu chúng ta bực bội hay buồn bã, điều đó sẽ không giải quyết được vấn đề. Thay vào đó, chúng ta nên bình tĩnh và tìm cách khôi phục lại tài liệu, hoặc viết lại từ đầu nếu không còn cách nào khác. Đây là cách chúng ta đối phó với những sự cố trong cuộc sống một cách hiệu quả và khôn ngoan.
Ngài Tịch Thiên (Shantideva) đã nói rằng: "Nếu có thể giải quyết, thì không cần lo lắng; nếu không thể giải quyết, thì lo lắng cũng vô ích." Đây là câu nói phản ánh tinh thần của thái độ "không có gì đặc biệt". Hãy áp dụng nó vào cuộc sống của bạn, và bạn sẽ thấy sự khác biệt.
Theo lời giải thích của tiến sĩ Berzin đó là đừng hiểu lầm thái độ không có gì đặc biệt. Đó không phải là một trong những thái độ không làm gì cả. Nó cũng không phải là thái độ thờ ơ, không quan tâm như “Sao cũng được”. “Không có gì đặc biệt”. Đây chỉ có nghĩa là chúng ta không bực bội về việc mình thấy vui hay không vui, và không vì vậy mà làm ra chuyện lớn. Ta chỉ đối phó với bất cứ điều gì mình đang làm một cách rất hợp lý và bình tĩnh. Chúng ta chỉ cần làm bất kỳ điều gì cần phải làm, mà không bực bội. Nhưng nếu người khác bực bội và thiếu bình tỉnh thì chúng ta phải đối phó như thế nào?. Đơn giản là nếu bạn bình tỉnh thì có thể giúp họ bình tỉnh lại.
Trong cuộc sống cảm giác vui hay không vui vì hoàn cảnh nào đó luôn xảy ra. Thái độ để đối phó với những cảm xúc này mới là cái chúng ta nên học hỏi. Đó là việc mà chúng ta phải đối phó với chính mình. Chỉ cần chúng ta tiếp tục cuộc sống mà không làm lớn chuyện thì mọi việc sẽ không là gì cả. Đây là luật vô thường trong đạo Phật
Bực bội là thổi phồng sự tồn tại của điều gì đó, làm cho nó trở thành chuyện lớn. Đó là điều mà tánh Không đề cập đến. Không có chuyện gì lớn hết. Chuyện lớn không phù hợp với thực tế. Sự việc xảy ra, chỉ thế thôi. Chúng ta chỉ đối phó với sự việc. Chúng ta có cảm xúc không? Chắc chắn là có, những cảm xúc tích cực như lòng từ, lòng bi và kiên nhẫn thì tuyệt vời. Nhưng ta không phải biểu lộ những cảm xúc tiêu cực như sân hận, thiếu kiên nhẫn và không khoan dung, vì những điều này không hữu ích chút nào.
Đối với tôi thì có vẻ như nếu chúng ta muốn tiến xa hơn một bước, thì nó sẽ giống như các giáo pháp luyện tâm trong thièn chỉ hay thiền tông. Chúng ta thật sự có thể học hỏi từ những vấn đề của mình, bằng cách sử dụng chúng như bàn đạp cho tuệ giác sâu xa hơn. Chúng ta luôn xem những hoàn cành tiêu cực là hoàn cảnh tích cực bởi vì hạnh phúc và đau khổ luôn là một cặp song sinh không thể tách rời. Chúng ta phải thản nhiên đón nhận và ngưng thổi phồng vấn đề lên.
Nếu mình có một mối quan hệ tiêu cực, và mọi thứ đang trở nên tồi tệ, thì mình sẽ không nói, "Vậy thì sao, đây là luân hồi mà. Điều mà chúng ta muốn sử dụng là trí tuệ của mình, Đức Dalai Lama gọi nó là “trí thông minh kỳ diệu của con người”. Chúng ta cần có khả năng phân biệt đó là một tình huống có ích hay có hại. Nó có lợi hay không có lợi cho bản thân, và cho người kia, nếu chúng ta ở trong mối quan hệ này? Nếu nó không có lợi, nếu nó có hại cho cả đôi bên, thì ta sẽ chấm dứt nó. Vấn đề là có thể suy nghĩ một cách rõ ràng, và không dựa trên sự phóng đại và phóng chiếu mọi sự vào điều gì đang xảy ra, mà không tương ứng với thực tế. Đôi khi, tốt hơn là nên chia tay, chắc chắn như vậy. Nhưng hãy đi đến quyết định đó, dựa vào sự tư duy và phân tích rõ rệt. Đây là chúng ta đang sử dụng trí tuệ để quyết định hành động của mình với tâm thanh thản mà không sân hận. Nếu như trong vô thức, chúng ta có sự thù hận đối với ai, thì chắc chắn là mình muốn nhận thức được điều đó. Nhận thức được điều đó không nhất thiết có nghĩa là phải thể hiện thái độ thù địch đối với người đó. Một lần nữa, chúng ta cần phải phân tích và phân biệt các khía cạnh khác nhau của những gì đang diễn ra. Đây gọi là nhìn thấu mình.
Thái độ "không có gì đặc biệt" là một trong những bài học quý giá mà Phật giáo dạy cho chúng ta. Đó là cách chúng ta trân trọng những điều tốt đẹp trong cuộc sống, không ham muốn hay ghét bỏ những điều không mong muốn. Đó là cách chúng ta hướng tới sự giải thoát, không bị ràng buộc bởi những niềm vui hay nỗi buồn.
Tiến sĩ Alexander Berzin
Bài viết này cũng dựa vào câu chuyện mà tôi được một người bạn chia sẽ. Tôi cũng mong cô ấy sử dụng thái độ này để giải quyết khúc quanh này trong cuộc đời của cô ấy.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét