Thông minh được hiểu như thế nào

Khái niệm về "Thông Minh" hay trí tuệ đã phát triển đáng kể qua thời gian. Trong khi IQ truyền thống tập trung vào khả năng ngôn ngữ, lý luận và toán học, Howard Gardner của Đại học Harvard đã mở rộng khái niệm này với lý thuyết về Multiple Intelligences. Lý thuyết này nhấn mạnh rằng có nhiều loại thông minh khác nhau, không chỉ giới hạn trong phạm vi học thuật. Các loại thông minh này bao gồm khả năng ngôn ngữ, lý luận toán học, không gian, vận động, âm nhạc, xã giao, tự nhận thức và hiểu biết về thiên nhiên. Mỗi loại thông minh đều có vai trò quan trọng trong việc định hình khả năng và thành công của một cá nhân trong các lĩnh vực khác nhau của cuộc sống. Sự đánh giá cao đa dạng trong thông minh giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự phức tạp của bản chất con người và khả năng thích ứng với thế giới xung quanh. Điều này cũng mở ra cánh cửa cho việc giáo dục và phát triển cá nhân được cá nhân hóa hơn, nhằm phát huy tối đa tiềm năng của mỗi người.

Ông nêu ra 8 chiều thông minh hay tài năng dưới đây:

- Tài năng về Ngôn Ngữ (Linguistic Intelligence): Năng khiếu về ngôn ngữ, viết lách

- Tài năng về Lý Luận-Toán Học (Logical-Mathematical Intelligence): Năng khiếu về phần các con số- lý luận, toán học.

- Tài năng về Không Gian (Spatial Intelligence): Năng khiếu về hình ảnh và hội họa

- Tài năng về các động tác vận chuyển của thân thể (Bodily-Kinesthetic Intelligence): Năng khiếu về các động tác của chân tay, chạy, nhẩy …

- Tài năng về âm nhạc

- Tài năng về cách xã giao (Interpersonal Intelligence): Khả năng biết cách đối xử với người khác (people smart)

- Tài năng về Nội Xét (Intrapersonal Intelligence): Khả năng về biết cách tự đương đầu với nội tâm và cách suy diễn từ nội tâm (self-smart)

- Tài năng hiểu biết về Thiên Nhiên, Vạn Vật (Naturalist Intelligence)

Việc bàn cãi về Thông Minh vẫn tiếp tục. Năm 1986, 25 nhà khảo cứu rất thông thái về đề tài “Thông Minh” đã cho rằng Thông Minh của con người bao gồm các lãnh vực như:

– khả năng về cách ứng xử với các vấn đề nan giải mới có trong cuộc đời (general adaptability to new problems in life)

– khả năng suy nghĩ trừu tượng (ability to engage in abstract thinking)

– biết cách ứng biến trong mọi hoàn cảnh (adjustments to the environment.

– khả năng trí tuệ và khả năng hiểu biết những gì đã có (capacity for knowledge and knowledge possessed)

– khả năng biết tự tập, suy nghĩ độc đáo và hiệu nghiệm trong suy tư (general capacity for independence, originality, and productiveness in thinking)

– biết cách kiếm thêm khả năng (capacity to acquire capacity)

– thấu triệt các mối liên quan thích đáng (apprehension of relevant relationships)

– khả năng biết xét đoán, thấu hiểu và suy luận (ability to judge, to understand and to reason)

– khả năng suy diễn các mối tương quan (deduction of relationships)

– khả năng thiên bẩm về nhận thức tổng quát (innate, general cognitive ability).

Trong khi chỉ số IQ từng được coi là tiêu chuẩn vàng để đánh giá trí thông minh, nhận thức hiện đại đã mở rộng để bao gồm cả khía cạnh của trí thông minh cảm xúc, hay EQ. Daniel Goleman, một nhà tâm lý học nổi tiếng, đã đóng góp quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về EQ, nhấn mạnh rằng khả năng nhận biết và quản lý cảm xúc của bản thân và người khác là yếu tố then chốt cho sự thành công trong cuộc sống cá nhân và nghề nghiệp. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng EQ có thể là một dự báo tốt hơn cho thành công so với IQ, đặc biệt trong môi trường làm việc hiện đại, nơi mà sự tương tác và hợp tác giữa con người đóng vai trò quan trọng. Điều này đã dẫn đến sự thay đổi trong cách giáo dục và đào tạo, với một số trường học và tổ chức bắt đầu tích hợp các khóa học về kỹ năng cảm xúc vào chương trình giảng dạy của họ.

EQ bao gồm những gì? GS Goleman nêu lên 5 điểm chính sau đây:

1. Tỉnh Thức (Self Awareness): Mình nên biết lòng mình (emotions) và những cảm nhận (feelings) mà mình đang có.

2. Quản chế nỗi vui buồn (Mood Management): Cần biết cách đương đầu với những cảm nhận (feelings) đang xẩy ra để có thể đối phó và tự kiềm chế đúng lúc.

3. Ý đồ (Self-motivation): Cần gom góp lại những cảm nhận (feelings) đang hiện hữu và đưa chúng tới một mục tiêu rõ rệt mặc dù mình đang trù trừ (self-doubt), trì trệ (inertia), hoặc đang hành động bốc đồng (impulse)

4. Giao cảm (Empathy): Cần phải nhận biết được những cảm nhận (feelings) của người khác và tác động lại bằng ngôn từ (verbal cue) hay cử chỉ (nonverbal cue) cho đúng cách.

5. Cách Giao Tiếp (Managing Relationships): Cần có cách ứng xử (interpersonal interaction) cho hợp lý, hợp tình, biết cách hòa giải (conflict resolution) và thương lượng (negotiations).

GS Goleman còn cho biết “Thông Minh Xúc Cảm” không những giúp cho con người tránh được các hậu quả tai hại mà còn giúp cho con người sống hài hòa, an vui với vợ-chồng-con cái và thành công ngoài đời nữa. Ðiều đặc biệt là con người có thể học thêm và phát triển phần “Thông Minh Xúc Cảm” này nếu họ biết cách. Nếu không biết cách duy trì nó, con người sẽ còn giảm mất phần EQ nữa.

Nói tóm lại, nhờ có “Thông Minh Trí Tụê” (IQ) mà con người có thể học hành dễ dàng hơn nhưng như vậy vẫn còn chưa đủ. Ðó mới là phần “Trí”. Con người cần phải có thêm phần “Thông Minh Xúc Cảm” (EQ) thì mới biết cách ứng xử và thăng tiến kể từ khi bắt đầu đi học cho tới khi ra đời làm việc và về hưu. Các lãnh tụ, các chính trị gia thường có cả IQ lẫn EQ rất cao. Họ có thể rất là khôn ngoan, đức độ mà họ cũng có thể rất là gian hùng và tàn ác.

Trong thế giới ngày nay, sự phát triển của con người không chỉ dừng lại ở việc rèn luyện trí tuệ thông qua IQ hay xây dựng kỹ năng xã hội qua EQ. "Thông Minh Tâm Linh" (SI) hay còn gọi là Spiritual Intelligence, đã trở thành một khái niệm quan trọng, nhấn mạnh vào việc phát triển khía cạnh tâm linh và đạo đức của cá nhân. SI không chỉ liên quan đến việc hiểu biết về bản thân và mục đích sống, mà còn đề cập đến khả năng nhận thức và áp dụng các giá trị đạo đức trong cuộc sống hàng ngày. Điều này cho thấy sự chuyển mình từ việc đánh giá chỉ dựa trên năng lực trí tuệ hay cảm xúc, sang một cách tiếp cận toàn diện hơn, đánh giá con người dựa trên cả ba khía cạnh: trí tuệ, cảm xúc và tâm linh. Mặc dù SQ là một khái niệm tương đối mới và vẫn đang trong quá trình nghiên cứu và phát triển, nó đã mở ra một hướng đi mới cho việc hiểu và phát triển tiềm năng con người.  Nhờ có SQ mà con người có những ước mơ và cố gắng đạt nguyện chúng. SQ đặt vấn đề về phần tâm linh và vai trò của tôn giáo trong đời sống của con người.

Vì “mới ra lò” sau năm 2000 ít người đã biết đến SQ và SQ cũng đang còn ở trong thời kỳ phôi thai nên chúng ta chưa thực sự thấy rõ được cái tầm vóc và tương lai của SQ ra sao.

Sưu tầm from the internet

Khái niệm về "Thông Minh" hay trí tuệ đã phát triển đáng kể qua thời gian. Trong khi IQ truyền thống tập trung vào khả năng ngôn ngữ, lý luận và toán học, Howard Gardner của Đại học Harvard đã mở rộng khái niệm này với lý thuyết về Multiple Intelligences. Lý thuyết này nhấn mạnh rằng có nhiều loại thông minh khác nhau, không chỉ giới hạn trong phạm vi học thuật. Các loại thông minh này bao gồm khả năng ngôn ngữ, lý luận toán học, không gian, vận động, âm nhạc, xã giao, tự nhận thức và hiểu biết về thiên nhiên. Mỗi loại thông minh đều có vai trò quan trọng trong việc định hình khả năng và thành công của một cá nhân trong các lĩnh vực khác nhau của cuộc sống. Sự đánh giá cao đa dạng trong thông minh giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự phức tạp của bản chất con người và khả năng thích ứng với thế giới xung quanh. Điều này cũng mở ra cánh cửa cho việc giáo dục và phát triển cá nhân được cá nhân hóa hơn, nhằm phát huy tối đa tiềm năng của mỗi người.

Ông nêu ra 8 chiều thông minh hay tài năng dưới đây:

- Tài năng về Ngôn Ngữ (Linguistic Intelligence): Năng khiếu về ngôn ngữ, viết lách

- Tài năng về Lý Luận-Toán Học (Logical-Mathematical Intelligence): Năng khiếu về phần các con số- lý luận, toán học.

- Tài năng về Không Gian (Spatial Intelligence): Năng khiếu về hình ảnh và hội họa

- Tài năng về các động tác vận chuyển của thân thể (Bodily-Kinesthetic Intelligence): Năng khiếu về các động tác của chân tay, chạy, nhẩy …

- Tài năng về âm nhạc

- Tài năng về cách xã giao (Interpersonal Intelligence): Khả năng biết cách đối xử với người khác (people smart)

- Tài năng về Nội Xét (Intrapersonal Intelligence): Khả năng về biết cách tự đương đầu với nội tâm và cách suy diễn từ nội tâm (self-smart)

- Tài năng hiểu biết về Thiên Nhiên, Vạn Vật (Naturalist Intelligence)

Việc bàn cãi về Thông Minh vẫn tiếp tục. Năm 1986, 25 nhà khảo cứu rất thông thái về đề tài “Thông Minh” đã cho rằng Thông Minh của con người bao gồm các lãnh vực như:

– khả năng về cách ứng xử với các vấn đề nan giải mới có trong cuộc đời (general adaptability to new problems in life)

– khả năng suy nghĩ trừu tượng (ability to engage in abstract thinking)

– biết cách ứng biến trong mọi hoàn cảnh (adjustments to the environment.

– khả năng trí tuệ và khả năng hiểu biết những gì đã có (capacity for knowledge and knowledge possessed)

– khả năng biết tự tập, suy nghĩ độc đáo và hiệu nghiệm trong suy tư (general capacity for independence, originality, and productiveness in thinking)

– biết cách kiếm thêm khả năng (capacity to acquire capacity)

– thấu triệt các mối liên quan thích đáng (apprehension of relevant relationships)

– khả năng biết xét đoán, thấu hiểu và suy luận (ability to judge, to understand and to reason)

– khả năng suy diễn các mối tương quan (deduction of relationships)

– khả năng thiên bẩm về nhận thức tổng quát (innate, general cognitive ability).

Trong khi chỉ số IQ từng được coi là tiêu chuẩn vàng để đánh giá trí thông minh, nhận thức hiện đại đã mở rộng để bao gồm cả khía cạnh của trí thông minh cảm xúc, hay EQ. Daniel Goleman, một nhà tâm lý học nổi tiếng, đã đóng góp quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về EQ, nhấn mạnh rằng khả năng nhận biết và quản lý cảm xúc của bản thân và người khác là yếu tố then chốt cho sự thành công trong cuộc sống cá nhân và nghề nghiệp. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng EQ có thể là một dự báo tốt hơn cho thành công so với IQ, đặc biệt trong môi trường làm việc hiện đại, nơi mà sự tương tác và hợp tác giữa con người đóng vai trò quan trọng. Điều này đã dẫn đến sự thay đổi trong cách giáo dục và đào tạo, với một số trường học và tổ chức bắt đầu tích hợp các khóa học về kỹ năng cảm xúc vào chương trình giảng dạy của họ.

EQ bao gồm những gì? GS Goleman nêu lên 5 điểm chính sau đây:

1. Tỉnh Thức (Self Awareness): Mình nên biết lòng mình (emotions) và những cảm nhận (feelings) mà mình đang có.

2. Quản chế nỗi vui buồn (Mood Management): Cần biết cách đương đầu với những cảm nhận (feelings) đang xẩy ra để có thể đối phó và tự kiềm chế đúng lúc.

3. Ý đồ (Self-motivation): Cần gom góp lại những cảm nhận (feelings) đang hiện hữu và đưa chúng tới một mục tiêu rõ rệt mặc dù mình đang trù trừ (self-doubt), trì trệ (inertia), hoặc đang hành động bốc đồng (impulse)

4. Giao cảm (Empathy): Cần phải nhận biết được những cảm nhận (feelings) của người khác và tác động lại bằng ngôn từ (verbal cue) hay cử chỉ (nonverbal cue) cho đúng cách.

5. Cách Giao Tiếp (Managing Relationships): Cần có cách ứng xử (interpersonal interaction) cho hợp lý, hợp tình, biết cách hòa giải (conflict resolution) và thương lượng (negotiations).

GS Goleman còn cho biết “Thông Minh Xúc Cảm” không những giúp cho con người tránh được các hậu quả tai hại mà còn giúp cho con người sống hài hòa, an vui với vợ-chồng-con cái và thành công ngoài đời nữa. Ðiều đặc biệt là con người có thể học thêm và phát triển phần “Thông Minh Xúc Cảm” này nếu họ biết cách. Nếu không biết cách duy trì nó, con người sẽ còn giảm mất phần EQ nữa.

Nói tóm lại, nhờ có “Thông Minh Trí Tụê” (IQ) mà con người có thể học hành dễ dàng hơn nhưng như vậy vẫn còn chưa đủ. Ðó mới là phần “Trí”. Con người cần phải có thêm phần “Thông Minh Xúc Cảm” (EQ) thì mới biết cách ứng xử và thăng tiến kể từ khi bắt đầu đi học cho tới khi ra đời làm việc và về hưu. Các lãnh tụ, các chính trị gia thường có cả IQ lẫn EQ rất cao. Họ có thể rất là khôn ngoan, đức độ mà họ cũng có thể rất là gian hùng và tàn ác.

Trong thế giới ngày nay, sự phát triển của con người không chỉ dừng lại ở việc rèn luyện trí tuệ thông qua IQ hay xây dựng kỹ năng xã hội qua EQ. "Thông Minh Tâm Linh" (SI) hay còn gọi là Spiritual Intelligence, đã trở thành một khái niệm quan trọng, nhấn mạnh vào việc phát triển khía cạnh tâm linh và đạo đức của cá nhân. SI không chỉ liên quan đến việc hiểu biết về bản thân và mục đích sống, mà còn đề cập đến khả năng nhận thức và áp dụng các giá trị đạo đức trong cuộc sống hàng ngày. Điều này cho thấy sự chuyển mình từ việc đánh giá chỉ dựa trên năng lực trí tuệ hay cảm xúc, sang một cách tiếp cận toàn diện hơn, đánh giá con người dựa trên cả ba khía cạnh: trí tuệ, cảm xúc và tâm linh. Mặc dù SQ là một khái niệm tương đối mới và vẫn đang trong quá trình nghiên cứu và phát triển, nó đã mở ra một hướng đi mới cho việc hiểu và phát triển tiềm năng con người.  Nhờ có SQ mà con người có những ước mơ và cố gắng đạt nguyện chúng. SQ đặt vấn đề về phần tâm linh và vai trò của tôn giáo trong đời sống của con người.

Vì “mới ra lò” sau năm 2000 ít người đã biết đến SQ và SQ cũng đang còn ở trong thời kỳ phôi thai nên chúng ta chưa thực sự thấy rõ được cái tầm vóc và tương lai của SQ ra sao.

Sưu tầm from the internet