Mọi người thường ngạc nhiên khi thấy rằng việc thiền không dễ như họ tưởng. Bề ngoài có vẻ đơn giản, chỉ cần ngồi xuống một cái gối nhỏ và theo dõi hơi thở. Có gì khó ở đó? Khó khăn nằm ở chỗ cả con người chúng ta hoàn toàn chưa chuẩn bị. Tâm trí, giác quan, và cảm xúc của chúng ta đã quen với việc mua bán trong chợ đời, tức là thế giới mà chúng ta sống. Nhưng thiền không thể thực hiện ở chợ đời. Điều đó là không thể. Trong thiền, không có gì để mua bán hay sắp xếp, nhưng thái độ của hầu hết mọi người vẫn giữ nguyên như bình thường và điều đó không hiệu quả.
Chúng ta cần kiên nhẫn với bản thân. Thay đổi để thiền trở thành một trạng thái tâm trí thực sự, luôn sẵn sàng bất cứ lúc nào, vì chợ đời không còn quan trọng nữa, cần thời gian. Chợ đời không chỉ là đi mua sắm. Nó bao gồm tất cả những gì ta làm trong cuộc sống: tất cả các mối liên hệ, ý tưởng, hy vọng và kỷ niệm, tất cả sự từ chối và kháng cự, tất cả phản ứng của chúng ta.
Trong thiền, có thể sẽ có những khoảnh khắc nhìn thấy rằng sự tập trung là khả thi, nhưng nó không thể duy trì. Tâm trí liên tục trượt đi và quay trở lại chỗ ban đầu. Để chống lại điều đó, ta cần có quyết tâm biến cuộc sống của mình thành một cuộc sống thiền định; không có nghĩa là ta phải thiền từ sáng đến tối. Tôi không biết ai làm như vậy. Và cũng không có nghĩa là ta không thể hoàn thành nhiệm vụ và trách nhiệm của mình, vì chúng là cần thiết và quan trọng khi ta còn chúng. Nhưng nó có nghĩa là ta phải cẩn thận theo dõi bản thân trong tất cả hành động và phản ứng của mình để đảm bảo rằng mọi thứ xảy ra đều dưới ánh sáng của Pháp – sự thật. Điều này áp dụng cho từng chi tiết nhỏ như thức ăn, những gì ta nghe hoặc nói. Chỉ khi đó tâm trí mới sẵn sàng với chất lượng thiền định khi ta ngồi xuống gối. Điều đó có nghĩa là dù ta ở đâu, ta vẫn luôn tự nhìn vào bên trong. Điều này không có nghĩa là ta không thể nói chuyện với người khác, nhưng ta phải theo dõi nội dung cuộc thảo luận.
Điều đó không dễ dàng và tâm trí thường trượt đi. Nhưng ta có thể nhận biết khi nào ta trượt đi. Nếu ta không nhận ra rằng ta đã lạc ra khỏi chánh niệm và sự quan sát nội tâm, ta chưa thực sự bước trên con đường thiền. Nếu tâm trí ta đã thiết lập phẩm chất của Pháp trong đó, thì thiền có cơ hội tốt để phát triển.
Càng biết nhiều về Pháp, ta càng có thể theo dõi liệu ta có tuân theo các hướng dẫn của nó hay không. Không có gì đáng trách khi ta không làm được như vậy. Nhưng ít nhất ta có thể làm là biết các hướng dẫn và biết khi nào ta đang phạm lỗi. Sau đó ta thực hành để tiến gần hơn và gần hơn đến sự thật tuyệt đối, cho đến một ngày ta sẽ thực sự trở thành Pháp.
Có sự khác biệt này giữa người biết và người thực hành. Người biết có thể hiểu từ ngữ và khái niệm, nhưng người thực hành chỉ biết một điều, đó là trở thành sự thật đó. Từ ngữ là một phương tiện tiện ích không chỉ để giao tiếp, mà còn để củng cố ý tưởng. Đó là lý do tại sao từ ngữ không bao giờ có thể tiết lộ sự thật, chỉ có trải nghiệm cá nhân mới có thể. Chúng ta đạt được những trải nghiệm của mình thông qua việc nhận ra những gì đang xảy ra bên trong và tại sao nó lại như vậy. Điều này có nghĩa là ta kết hợp sự quan sát với sự tìm hiểu lý do tại sao ta đang suy nghĩ, nói và phản ứng như ta đang làm. Trừ khi ta sử dụng tâm trí theo cách này, thiền sẽ chỉ là một hoạt động không đều đặn và sẽ tiếp tục khó khăn. Khi thiền không mang lại niềm vui, hầu hết mọi người rất vui vẻ bỏ qua nó.
Nếu không có tâm thiền định và trải nghiệm, Pháp không thể phát sinh trong tâm, vì Pháp không nằm trong từ ngữ. Đức Phật đã có thể diễn đạt kinh nghiệm nội tâm của mình cho lợi ích của chúng ta, để đưa ra một hướng dẫn. Điều đó có nghĩa là chúng ta có thể tìm thấy một hướng đi, nhưng chúng ta phải tự mình đi con đường đó.
Để có được tâm thiền, chúng ta cần phát triển một số phẩm chất nội tâm quan trọng. Chúng ta đã có mầm mống của những phẩm chất này bên trong, nếu không chúng ta không thể nuôi dưỡng chúng. Nếu ta muốn có hoa trong vườn và không có hạt giống, ta có thể tưới nước và bón phân, nhưng sẽ không có gì mọc lên. Việc tưới nước và bón phân cho tâm trí được thực hiện trong thiền. Nhổ cỏ phải được thực hiện trong cuộc sống hàng ngày. Cỏ dại luôn có vẻ mọc tốt hơn trong bất kỳ khu vườn nào so với hoa. Cần rất nhiều sức mạnh để nhổ tận gốc những cây cỏ dại đó, nhưng không quá khó để cắt chúng xuống. Khi chúng bị cắt xuống hết lần này đến lần khác, chúng cuối cùng sẽ trở nên yếu đi và việc nhổ tận gốc sẽ trở nên dễ dàng. Việc cắt và nhổ cỏ dại cần có đủ sự nhìn sâu vào bản thân để biết đâu là cỏ dại và đâu là hoa. Chúng ta phải rất chắc chắn, vì không muốn nhổ tất cả hoa và để lại tất cả cỏ dại. Một khu vườn đầy cỏ dại thì không phải là một cảnh đẹp.
Tâm hồn và tâm trí của con người thường chứa cả hoa và cỏ dại. Chúng ta sinh ra với ba cội rễ xấu: tham, sân và si, và ba cội rễ tốt: từ bi, yêu thương và trí tuệ. Có phải không là hợp lý khi ta cố gắng loại bỏ ba cội rễ gây ra mọi vấn đề, mọi trải nghiệm khó chịu và phản ứng của chúng ta?
Nếu ta muốn loại bỏ ba cội rễ đó, ta phải nhìn vào những thứ xuất phát từ chúng. Chúng là những cội rễ nằm dưới bề mặt, nhưng rõ ràng một cội rễ sẽ nảy mầm và hiển thị trên bề mặt. Ta có thể nhìn thấy điều đó trong bản thân mình. Bị thúc đẩy bởi si mê, ta biểu lộ lòng tham và sân hận. Có nhiều khía cạnh khác nhau của tham và sân, và khía cạnh đơn giản nhất và phổ biến nhất là "Tôi thích," "Tôi muốn," "Tôi không thích," và "Tôi không muốn". Hầu hết mọi người nghĩ rằng những phản ứng như vậy là hoàn toàn hợp lý, nhưng đó là tham và sân. Cội rễ của chúng ta đã mọc lên theo nhiều cách khác nhau đến mức chúng ta có đủ loại cỏ dại mọc lên. Nếu ta nhìn vào một khu vườn, ta sẽ thấy có thể có ba mươi hoặc bốn mươi loại cỏ dại khác nhau. Chúng ta có thể có nhiều hay hơn các suy nghĩ và cảm xúc bất thiện. Chúng có các diện mạo và sức mạnh khác nhau nhưng tất cả đều xuất phát từ cùng một cội rễ. Khi ta không thể tiếp cận được với các cội rễ, ta phải xử lý những gì hiển hiện trên bề mặt. Khi ta nuôi dưỡng các cội rễ tốt, chúng trở nên mạnh mẽ đến mức các cỏ dại không còn đủ dưỡng chất để tồn tại nữa. Chừng nào ta còn cho phép cỏ dại có chỗ trong vườn, ta đang lấy đi dưỡng chất của những cây hoa đẹp, thay vì nuôi dưỡng chúng ngày càng nhiều hơn. Điều này diễn ra như một sự phát triển trong cuộc sống hàng ngày, và điều này làm cho việc thiền trở thành một kết quả tự nhiên của trạng thái tâm trí của chúng ta.
Tại thời điểm này, chúng ta đang cố gắng thay đổi tâm trí từ một tâm trí bình thường thành một tâm trí thiền định, điều này khó khăn nếu ta chưa thực hành nhiều. Ta chỉ có một tâm trí và mang nó theo đến mọi hoạt động và cả trong thiền. Nếu ta có một chút nhận thức rằng thiền có thể mang lại sự bình an và hạnh phúc, thì ta cần đảm bảo rằng ta đã có một tâm trí thiền định khi ta ngồi xuống. Việc thay đổi từ sự bận rộn sang sự yên tĩnh ngay lúc đó là quá khó khăn.Tâm thiền đạt được thông qua chánh niệm, sự hiểu biết rõ ràng và sự làm dịu các giác quan. Ba khía cạnh thực hành này cần được thực hiện trong cuộc sống hàng ngày. Sự bình an và hòa hợp sẽ đến, và sự thiền định của chúng ta sẽ phát triển.
Bài pháp thoại của thiền sư Ayya Kema trong khóa tu thiền tại Silanka 1988
Ayya Khema (tên khai sinh là Ilse Kussel; 25 tháng 8 năm 1923 – 2 tháng 11 năm 1997) là một giáo viên Phật giáo nổi tiếng vì đã tạo cơ hội cho phụ nữ thực hành Phật giáo, thành lập một số trung tâm trên khắp thế giới. Năm 1987, bà đã giúp điều phối Hiệp hội Phụ nữ Phật giáo Quốc tế Sakyadhita đầu tiên. Hơn hai chục cuốn sách về các bài giảng Dhamma được chép lại của bà bằng tiếng Anh và tiếng Đức đã được xuất bản. Trong năm cuối đời, bà cũng đã xuất bản cuốn tự truyện của mình: Tôi trao cho bạn cuộc sống của tôi (Igive you my life)
Thiên Lan sưu tầm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét