Khóa Trong, Khóa Ngoài

Có nhiều cách để hiện diện trong giáo pháp của Đức Phật. Dù sống đời tu khổ hạnh hay hòa mình giữa đám đông, điều quan trọng nhất là luôn giữ vững lý tưởng giải thoát. Một người chỉ biết bái sám, tụng niệm, đọc thần chú nhưng không hiểu rõ về Tứ Diệu Đế thì chưa thể xem là Phật tử chân chính. Chúng ta có thể đi chùa, đọc kinh niệm Phật, nhưng nếu không hiểu về 12 Nhân Duyên, 24 Duyên Hệ, Tứ Diệu Đế và 37 Phẩm Bồ Đề thì vẫn còn thiếu sót lớn.

Có những người thường sang Miến Điện học đạo nhưng chỉ nghe qua người thông dịch, dẫn đến hiểu lầm về giáo lý. Họ trở về kể chuyện đã học, dù thật ra không hiểu gì cả, điều này là nỗi buồn cho Phật giáo Việt Nam.

Hai năm trước, khi sư Toại Khanh giảng pháp tại Hà Nội, sư bắt đầu bằng câu chuyện trong bộ phim Nhật "Blind Samurai". Khi hiệp sĩ mù ra tù, ông nói: "Đối với tôi, tù hay không tù có khác gì đâu, vấn đề là ổ khóa được khóa trong hay ngoài và ai giữ chìa khóa." Sư mượn câu chuyện để nói về sự giải thoát trong tâm. Tuy nhiên, một số người quen nghe trích dẫn kinh điển cảm thấy khó chịu vì cho rằng phim ảnh là trần tục, thiếu phần "nhang khói tâm linh." Từ đó, sư phát nguyện không trở lại vùng đó nữa vì bị hiểu lầm.

Ai Giữ Chìa Khóa?

Chúng ta có bao giờ tự hỏi: Những gì mình nắm giữ mỗi ngày là do mình làm chủ hay ngược lại? Có phải ta đang sống trong nhà tù của tình cảm, gia đình, tài sản, danh vọng, hay nỗi sợ hãi? Tất cả đều có thể trở thành ngục tù nếu chúng ta không làm chủ được chính mình.

Sự hiện diện trong đạo có nhiều hình thức: người chuyên tu khổ hạnh, giảng sư, cư sĩ hay người sống giữa đời thường. Nhưng dù trong hoàn cảnh nào, lý tưởng cao nhất vẫn là giải thoát.

Sống Chánh Niệm

Kinh Phật dạy: "Không gần gũi người ác, sống gần người hiền thiện." Người ác không chỉ là con người bằng xương bằng thịt mà còn là những gì ta tiếp xúc hằng ngày qua mắt, tai như sách báo, truyền thông, mạng xã hội. Tiếp nhận thông tin không lành mạnh cũng giống như gần gũi bạn ác.

Trong một câu chuyện thiền, một chú tiểu thường bị hòa thượng nhắc nhở: "Tu không có chạy!" và "Nói chậm lại, không ai giành phần của con đâu." Khi chú hỏi vì sao không dạy kinh điển mà chỉ khuyên làm mọi thứ chậm lại, hòa thượng trả lời: "Khi con chậm lại, con có thời gian nhìn lại chính mình. Mọi lỗi lầm đều xuất phát từ việc không biết mình đang làm gì vì quá vội vàng."

Tấm Gương Của Đức Phật

Kinh Brahmayu trong Trung Bộ Kinh mô tả oai nghi của Đức Phật: Ngài luôn đi bằng chân phải trước, bước đi không quá nhanh, không quá chậm. Khi rời đám đông, ngài không vội vã như muốn rời bỏ, cũng không chậm chạp như lưu luyến. Ngài sống trong sự chánh niệm liên tục, vượt ngoài mọi suy tưởng của người khác.

Chúng ta cần học cách sống chánh niệm, bởi đó là nền tảng vững chắc nhất cho mọi pháp hành và sự giải thoát.

Theo pháp thoại sư Toại Khanh