Hạnh phúc và đau khổ

"Không có chân lý tuyệt đối, chỉ có rất nhiều các chân lý tương đối."

Hạnh phúc và đau khổ đều là kết quả của những nguyên nhân đã tồn tại từ trước. Khi tâm lý của chúng ta không tuân theo những nguyên tắc vốn có, chúng ta dễ phát sinh các vấn đề như lo âu, phân tích quá mức, hoặc buộc bản thân tuân theo một lối sống cố định, không bao giờ thay đổi.

Tôi có một người chị rất thích đọc sách về tâm lý học. Có lẽ vì lý do đó mà cô trở nên nhạy cảm và thường phân tích tâm lý của mình theo những gì cô đọc được. Khi nói chuyện với cô, tôi nhận ra rằng, các cuộc trò chuyện ấy không khác gì so với những gì tôi học được từ giáo lý đạo Phật. Tuy nhiên, vấn đề của những người thường xuyên đọc sách tâm lý là họ dễ bị mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn của việc phân tích bản thân, vì tâm lý học thường khuyến khích chúng ta "nhìn lại, nhìn sâu" mà không dùng đến khái niệm "buông bỏ" như trong Phật giáo.

Chúng ta thường có xu hướng tìm kiếm niềm vui và gọi đó là "hạnh phúc." Nhưng niềm vui đó chỉ là nhất thời – khi bạn mua được món đồ yêu thích, được tăng lương hay gặp một người tri kỷ. Tuy nhiên, những niềm vui này kéo dài được bao lâu? Khi món đồ trở nên cũ kỹ, việc tăng lương không còn mới mẻ và người tri kỷ cũng không giống như lần đầu bạn gặp, thì hạnh phúc ấy sẽ dần phai nhạt.

Có một câu chuyện về Khổng Tử kể rằng: Mỗi khi Khổng Tử đi dạo, ông chỉ dẫn theo một đệ tử duy nhất, và người này chỉ có nhiệm vụ đi theo thầy trong im lặng, không được phép nói chuyện. Một buổi chiều, khi cả hai đang đứng trên đỉnh núi ngắm hoàng hôn, người đệ tử thốt lên: "Thầy ơi, cảnh mặt trời lặn thật đẹp." Từ hôm đó, Khổng Tử không cho đệ tử ấy đi cùng nữa. Khi có người hỏi lý do, Khổng Tử trả lời: "Khi anh ấy thốt lên như vậy, anh đã không còn thực sự ngắm cảnh đẹp trước mắt, mà đã phá vỡ khoảnh khắc ấy."

Tâm lý của chúng ta khi đứng trước cái đẹp là thay vì thưởng thức trọn vẹn, ta lại bắt đầu phân tích, xem xét cảm xúc của mình có đúng hay không, hay tâm hồn ta thay đổi như thế nào. Chính sự phân tích ấy khiến hạnh phúc ngay lập tức tan biến.

Khi chúng ta đang hạnh phúc, đừng cố gắng phân tích quá nhiều. Việc phân tích quá kỹ lưỡng sẽ khiến chúng ta mất đi sự nhiệt thành, lòng quảng đại, và khả năng quên mình. Điều tệ hại hơn, nó có thể làm biến đổi cảm xúc của chúng ta. Ta trở nên khó tính, không còn biết thưởng thức, dễ sinh ra chê bai, giận hờn. Tâm trí ta trở nên lúng túng, không còn tự tin để bộc lộ cảm xúc và có xu hướng sa đà vào những lý luận vụn vặt, dẫn đến sự hoảng sợ vô cớ.

Sự đau khổ và hạnh phúc là hai mặt của cùng một đồng xu trong cuộc sống con người. Chúng ta thường quên mất rằng, giống như mùa xuân theo sau mùa đông, hạnh phúc có thể nảy mầm từ nỗi đau. Mỗi ngày, cuộc sống đều mang đến những thử thách và niềm vui riêng biệt, và chính sự chuyển đổi liên tục giữa hai trạng thái này tạo nên sự đa dạng của trải nghiệm sống. Không cần phải luôn tìm hiểu sâu xa lý do tại sao chúng ta cảm thấy đau khổ hay hạnh phúc, bởi vì đôi khi, chỉ việc chấp nhận và trải nghiệm chúng là đủ để hiểu về bản chất thực sự của cuộc sống. Hãy nhớ rằng, sau cơn mưa, bầu trời lại sáng và mặt trời sẽ trở lại, giống như hạnh phúc sẽ tìm đến sau những khoảnh khắc đau khổ.Muốn chữa lành vấn đề này, chúng ta phải nhớ rằng cuộc sống là hành động, là phấn đấu. Hãy biết thưởng thức và cảm phục thay vì chỉ trích và phân tích. Cần phải có lòng tin vào cuộc sống, để "mặc cho đời trôi." Đôi khi, chúng ta cần vứt bỏ gánh nặng của lo âu, buồn phiền, và những tri thức không thực tế, để sống một cách giản dị, nhớ ơn và chân thật hơn với hiện tại.