Đơn Vị Gốc

Hữu Ái (Bhava-taṇhā = Bhava-patthana):

Hữu ái được hiểu là khát khao tái sinh, mong muốn được tiếp tục tồn tại trong đời sống.

Giải Thích Về Bhava-taṇhā

Trong Chú giải, bhava-taṇhā được diễn giải là bhava-patthana – sự mong cầu tiếp tục có mặt ở đời. Nguyên nhân sâu xa của điều này là do không thấu hiểu được Tứ Thánh Đế (Khổ, Tập, Diệt, Đạo).

Ví dụ: Như các loài thú không đủ trí tuệ để nhận ra bản chất của khổ đau, nhưng chúng vẫn tìm thấy niềm vui trong cuộc sống nhờ bản năng. Điều đó cũng là một biểu hiện của bhava-taṇhā.

Ngay cả con người, dù làm việc thiện như bố thí hay giữ giới, nhưng động cơ vẫn là mong muốn tái sinh vào các cảnh giới tốt đẹp hơn (như làm triệu phú, sống đời sung sướng, hoặc sinh về cõi trời), thì đó vẫn là hữu ái. Tương tự, người hành thiền để đạt thần thông hay mong sinh về cõi Phạm Thiên cũng không thoát khỏi bhava-taṇhā.

Đơn Vị Gốc Là Gì?

Trong các giáo lý, "đơn vị gốc" ám chỉ trạng thái cơ bản mà một người sẽ trở về nếu không có nỗ lực gì đặc biệt.

1. Trong Thiện và Ác:

Cái ác chính là đơn vị gốc. Làm việc thiện đòi hỏi rất nhiều nỗ lực, trong khi hành động bất thiện lại xảy ra tự nhiên, không cần cố gắng. Ví dụ: Tính keo kiệt hay ganh tỵ dễ dàng xuất hiện nếu không có sự kiểm soát và tu dưỡng.

2. Trong Cõi Luân Hồi:

Cõi khổ là đơn vị gốc. Nếu thiếu sự tỉnh thức, bất cẩn hay lơ là, chúng sinh sẽ dễ dàng rơi vào các cảnh giới khổ đau, không cần phải nỗ lực gì.

Cái Khó Của Thiện Hạnh

Nhiều người nghĩ rằng bố thí, cúng dường, hay làm từ thiện là dễ, nhưng thực tế không hẳn vậy:

Hình thức: Bố thí tài sản là trích ra một phần rất nhỏ so với tổng tài sản, không thực sự ảnh hưởng nhiều đến đời sống của mình.

Nội dung: Tâm bố thí thật sự không chỉ là cho đi vật chất, mà còn là lòng không chấp trước, sẵn sàng buông bỏ và quan tâm đến hạnh phúc của người khác hơn bản thân mình.

Tâm hào sảng thực sự được gọi là muttapani – “bàn tay rộng mở,” biểu hiện của lòng từ bi và vô ngã. Đây là điều rất khó đạt được.

Hậu Quả Của Vô Minh

Do vô minh trong Tứ Thánh Đế, chúng ta tiếp tục trôi lăn trong luân hồi. Ngay cả khi sinh về các cảnh giới cao như cõi trời hay Phạm Thiên, khi tuổi thọ ở đó hết, chúng ta vẫn quay về các cõi thấp hơn – cõi khổ.

Theo A Tỳ Đàm: Ở đâu cũng là Khổ đế. Có được điều gì thì điều đó cũng chứa đựng khổ đau.

Theo Tạng Kinh: Dù sống trong các cảnh giới cao, nhưng cuối cùng cũng không thoát khỏi vòng luân hồi và đau khổ.

Định nghĩa "Đơn vị gốc" của phàm phu chính là tâm bất thiện và các cõi khổ. Nếu không hiểu rõ và tu tập theo Tứ Thánh Đế, con người sẽ mãi bị trói buộc bởi hữu ái (bhava-taṇhā), tiếp tục rơi vào vòng xoay sinh tử. Những nỗ lực như bố thí, giữ giới, hành thiền chỉ có ý nghĩa thật sự khi chúng giúp ta đoạn trừ vô minh, thoát khỏi chấp thủ và hướng đến giải thoát khỏi luân hồi.