CÁCH NHÌN CUỘC ĐỜI DƯỚI GÓC NHÌN PHẬT GIÁO

Khi bước vào con đường học Phật, có lẽ ai trong chúng ta cũng từng tự hỏi: Phật pháp có ý nghĩa gì trong đời sống hằng ngày của mình? Liệu việc nghe pháp, tụng kinh, hành thiền có thật sự giúp ta sống tốt hơn, nhẹ nhàng hơn không? Hay đó chỉ là một thứ “thú vui tinh thần” để tạm quên đi những phiền muộn?

Thật ra, theo tinh thần Phật giáo Tây Tạng, việc tu học không phải để trốn tránh cuộc đời, mà là để hiểu rõ cuộc đời – để sống sáng suốt hơn, từ bi hơn, và an nhiên hơn. Pháp Phật không nằm ngoài cuộc sống. Ngược lại, pháp là để thực hành giữa cuộc đời, giữa những lúc bận rộn, áp lực, khổ đau, hay ngay cả trong những niềm vui nho nhỏ.

Đức Phật dạy những gì đơn giản nhất nhưng lại thiết thực nhất bao gồm một bài kệ ngắn thường được tụng trước các buổi giảng pháp Tây Tạng có câu:

Không làm các điều ác,

Siêng làm các việc lành,

Giữ tâm ý thanh tịnh –

Đó là lời chư Phật.

Ba câu kệ ấy gói trọn vào tinh thần tu học.

Không làm điều ác – tức là đừng làm tổn thương ai, kể cả chính mình.

Làm việc lành – là sống tử tế, rộng lòng, mang lại lợi ích cho người khác.

Giữ tâm ý thanh tịnh – là biết điều phục cảm xúc, suy nghĩ, không để tâm mình chạy theo sân hận, tham lam, lo âu, si mê.

Cốt lõi của đạo Phật là chuyển hóa nội tâm, vì tâm là gốc của tất cả hành động, lời nói, ý nghĩ. Nếu tâm trong sáng thì cuộc sống cũng sẽ dần sáng trong theo.

Ngoài ra sống theo luật nhân quả – không phải để phán xét, mà để hiểu và chuyển hóa. Trong đạo Phật, đạo đức không đến từ sợ hãi luật lệ hay hình phạt từ một đấng nào đó. Mà đạo đức dựa trên hiểu biết nhân quả: làm gì sẽ dẫn đến điều gì. Khi ta làm điều gây tổn hại – cho mình hay cho người – thì hậu quả khổ đau sẽ đến, không phải vì "bị phạt", mà vì đó là quy luật tự nhiên.

Do vậy, điều quan trọng không phải là tự trách móc mình khi lỡ làm điều gì sai, mà là hiểu vì sao mình hành xử như vậy – do vô minh, do sợ hãi, do thói quen? Khi hiểu rõ thì ta mới có thể sửa đổi. Học Phật là học để thấu hiểu và buông bỏ những điều mê lầm đang chi phối mình.

Người học Phật phải phân biệt giữa ảo tưởng và thực tại – học nhìn bằng con mắt tỉnh thức. Đức Dalai Lama thường nhắc đến hai sự thật mà người học Phật cần nhận ra – gọi là nhị đế:

Một là sự thật tương đối – tức những điều mà tâm vọng tưởng ta cho là thật (ví dụ: “Tôi vô dụng”, “Không ai thương tôi”, “Món ăn cháy là thảm họa”…).

Hai là sự thật tuyệt đối – đó là mọi thứ đều do nhân duyên mà sinh khởi, không có gì tồn tại độc lập, bền vững.

Ví dụ: khi bị kẹt xe, tâm ta có thể bực bội, cho rằng "thật tồi tệ", “không ai khổ như mình”. Nhưng thật ra, chuyện kẹt xe là do giờ cao điểm, đâu phải lỗi của riêng mình? Khi nhận ra như vậy, ta không bị cuốn theo cảm xúc tiêu cực nữa.

Học Phật là học nhìn cuộc đời bằng con mắt thực tế, không phóng đại, không huyễn hoặc – giống như hiểu rằng mọi thứ chỉ như bong bóng, như sương mai, như giấc mộng. Có đó, rồi tan biến. Và vì vậy, ta không cần phải đau khổ vì chúng quá lâu.

Trên thực tế tu không phải để trốn đời, mà để hiểu và sống trọn vẹn hơn. Cho nên thực tập tu học Phật Pháp một điều rất quan trọng: Pháp Phật là để giúp mình sống giữa đời một cách an lành hơn, không phải để tránh né hay đóng khung cuộc sống. Nếu thấy mình khổ, thấy tâm bất an – đó không phải vì mình kém cỏi, mà là vì mình chưa đủ hiểu sâu và chưa biết cách tháo gỡ. Và Phật pháp là con đường giúp ta tháo gỡ từng nút thắt một cách từ bi và trí tuệ.

Tóm lại:

Hãy sống có ý thức, tránh điều xấu ác, làm điều thiện lành.

Hãy điều phục tâm mình bằng sự tỉnh giác.

Hãy buông bỏ những ảo tưởng và quay về với thực tại.

Hãy học nhìn mọi chuyện bằng con mắt nhân duyên – và từ đó, mở lòng, bớt khổ, thêm hiểu.

Đó chính là cách nhìn cuộc đời từ quan điểm đạo Phật – giản dị, thực tế, và đầy yêu thương qua lăng kính của Phật Giáo Tây Tạng.