Trân quý kiếp người – Nhận thức để sống có ý nghĩa hơn

Có những lúc, giữa dòng đời bận rộn, ta nên dừng lại để tự hỏi: Mình đang làm gì với kiếp người quý giá này?

Theo lời dạy của Đức Phật, được làm người là một cơ hội vô cùng hy hữu và quý báu. Không phải ai cũng có được điều kiện như chúng ta hôm nay – có trí tuệ, có thân thể lành lặn, có khả năng phân biệt đúng sai, và đặc biệt, có cơ hội tiếp cận giáo pháp. Nhưng cơ hội này không kéo dài mãi mãi.

Vô thường là sự thật đầu tiên ta nên suy ngẫm. Mỗi hơi thở đi qua là một giây phút ít lại trong cuộc đời. Cái chết không hẹn trước, và chẳng ai biết ngày mai điều gì sẽ đến. Nếu ta cứ mãi đắm chìm trong lo toan, hưởng thụ hay giận hờn, thì liệu ta có đang phung phí cuộc sống quý báu này?

Thêm vào đó, luật nhân quả là điều không thể tránh khỏi. Mỗi hành động, lời nói, suy nghĩ hôm nay sẽ tạo ra kết quả cho tương lai – không chỉ trong đời này mà còn trong những đời sau. Nếu sống theo sự thiếu hiểu biết và vô minh, ta đang tự tạo ra khổ đau cho chính mình.

Đức Phật cũng chỉ ra rằng, luân hồi – vòng sinh tử lặp đi lặp lại – là chuỗi dài những khổ đau vì ta không làm chủ được nơi mình sẽ tái sinh. Nếu không chuyển hóa tâm thức ngay trong đời này, ta sẽ tiếp tục trôi lăn trong những cõi giới đầy bất an, bị dẫn dắt bởi nghiệp lực cũ.

Thân người tuy quý, nhưng không bền lâu. Hơi thở ra không chắc có hơi thở vào. Cái chết không hẹn trước, không đợi già mới đến, không đợi bệnh mới hiện. Do vậy, người hành giả chân chánh phải luôn quán niệm về vô thường, để thức tỉnh khỏi những mê lầm, buông bỏ sự tham đắm, biết tận dụng thời gian còn lại mà tinh tấn hành trì.

Kế đến, cần quán chiếu về nhân quả. Tất cả những gì ta đang trải nghiệm trong đời sống này—thành công hay thất bại, vui hay khổ—đều không nằm ngoài luật nhân quả. Hành vi của thân, khẩu, ý đều để lại dấu ấn, đưa đến quả báo tương ứng trong hiện tại và vị lai. Không một hành động nào mất đi, dù nhỏ như sợi tóc. Nếu không quán sâu sắc điều này, ta sẽ tiếp tục sống theo vô minh, để rồi tạo nghiệp xấu, phải chịu những quả báo khổ đau, không chỉ trong kiếp này mà còn trong vòng luân hồi bất tận.

Luân hồi là dòng chảy bất tận của sinh tử, nơi mà chúng sanh trôi lăn do nghiệp lực dẫn dắt, không có chủ quyền trong việc sinh về đâu. Một khi tái sinh không tự chủ, thì phần lớn chỉ là rơi vào những cảnh giới khổ đau. Càng trôi lăn lâu dài trong luân hồi, càng khó có cơ hội tu học và giải thoát.

Vì vậy, người có trí phải quán sát sâu xa rằng: nếu ta thấy được thân người là quý báu, nếu ta thật sự ý thức rằng cái chết đang đến từng sát-na, nếu ta hiểu rõ hành vi của mình chính là nguyên nhân của mọi kết quả trong đời sống, và nếu ta nhận ra rằng tái sinh luân hồi là bất ổn và đầy hiểm nguy—thì tâm ta sẽ khởi lên sự khẩn thiết hướng về Pháp.

Vì vậy, khi ta thật sự trân quý kiếp người, nhận ra cái chết là điều chắc chắn nhưng thời điểm thì bất định, hiểu rằng mọi hành vi đều gieo nhân cho tương lai, và thấy rõ sự nguy hiểm của luân hồi vô tận, thì tự nhiên ta sẽ hướng tâm về con đường thực tập – sống chánh niệm, hành trì đạo đức, và tìm đến ánh sáng của giáo pháp để chuyển hóa khổ đau.