Tình yêu qua lăng kính Phật giáo

Làm sao cắt nghĩa được tình yêu?

“Có nghĩa gì đâu một buổi chiều

Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt

Bằng mây nhè nhẹ gió hiu hiu.”

Nhà thơ Xuân Diệu đã viết như thế. Và thật vậy, tình yêu muôn đời vẫn là một cảm xúc mơ hồ, khó định nghĩa. Chúng ta yêu nhau, và cũng nhiều khi mang đến khổ đau cho nhau. Có người nói: “Hôn nhân là mồ chôn của tình yêu”, nhưng vì sao con người vẫn lao vào hôn nhân như những con thiêu thân, rồi đôi khi tự tay giết chết tình yêu ấy?

Tôi nghĩ, tình yêu không chỉ là cảm xúc, mà là một sự cam kết thầm lặng. Muốn tình yêu luôn tươi đẹp, cả hai phải yêu hết mình, biết tha thứ khi đối phương lầm lỗi. Nói theo tinh thần Phật giáo, đó là biết biến tình yêu thành lòng từ.

Thiền sư Osho từng phản đối quan niệm hôn nhân truyền thống. Ông lý giải rằng ngày xưa, do chế độ đa thê, hôn nhân ra đời để bảo vệ quyền lợi của người phụ nữ. Vì thế, hình thức hôn nhân không quan trọng bằng cách hai người sống cùng nhau, đối xử với nhau thế nào để sợi dây tình cảm luôn bền chặt.

Trong tình yêu, có khi ta đánh mất chính mình, nhưng cũng có khi nhờ yêu mà khám phá ra những phần sâu thẳm trong tâm hồn mình. Khi yêu thật lòng, ta sẵn sàng hy sinh, sẵn sàng rộng lượng, và đôi khi chính tình yêu ấy dẫn ta đến một lý tưởng cao hơn.

Trong tác phẩm Vun trồng tâm từ bi, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã kể về mối tình đầu của mình – một câu chuyện vừa lạ lùng, vừa rất đẹp. Thuở ấy, thầy gặp một vị ni cô trẻ. Cảm xúc dâng trào khiến thầy trăn trở suốt đêm. Sáng hôm sau, khi cả hai gặp lại bên bếp lửa, họ đều nhận ra: họ đã yêu nhau. Nhưng vì trong mỗi người đều có hạt giống của một người tu, nên họ cùng nhau chuyển hóa tình yêu nam nữ thành một lý tưởng phụng sự và tiếp tục con đường tu tập.

Nhiều năm sau, khi nhớ lại, Thiền sư nói: “Tình yêu ấy vẫn sống trong lòng tôi.” Bởi khoảnh khắc thầy nhìn thấy vị ni cô ấy cũng chính là khoảnh khắc thầy nhìn thấy Đức Phật trên bìa sách thuở nhỏ khi thầy chỉ là một cậu bé tám tuổi — một cảm xúc trong sáng, dẫn đường cho cả cuộc đời. Dù ai cũng có lúc nảy sinh những ý niệm không trong sáng, nhưng nhờ chánh niệm, thầy đã chuyển hóa để cả hai cùng bước tiếp, giữ trọn tâm Bồ-đề.

Phật giáo nhìn tình yêu không chỉ như cảm xúc, mà như một cơ hội tu tập. Khi yêu, ta học tha thứ, học bao dung, học nhìn người kia như một phần của chính mình. Tình yêu lớn dần khi ta biết chuyển hóa nó thành tâm từ bi – yêu không chiếm hữu, không trói buộc, chỉ mong cho người kia được hạnh phúc.

Tình yêu đích thực không kết thúc khi hai người không còn ở bên nhau. Nó chỉ đổi hình thức, từ một ngọn lửa cháy bỏng thành một ánh sáng ấm áp nuôi dưỡng tâm hồn. Khi yêu bằng lòng từ, tình yêu ấy không phai nhạt mà trở thành con đường giúp chúng ta tìm thấy chính mình.Dưới ánh sáng Phật giáo, Trong hôn nhân tình yêu không chỉ là rung động của trái tim, mà là tâm từ bi. Khi ta yêu bằng lòng từ, tình yêu ấy không phai mờ theo thời gian, mà sẽ lớn dần, tỏa sáng, và trở thành nguồn nuôi dưỡng cho cả hai để có được một cuộc hôn nhân tốt đẹp hạnh phúc.