Hãy hình dung rằng ta đang bị nhốt trong một ngôi nhà đang cháy. Những tia lửa liên tục rơi xuống từ mái nhà. Liệu ta có nên nhận thức được sự nguy hiểm và cố gắng thoát ra cùng bạn bè, hay ta chỉ đứng yên mà khen ngợi vẻ đẹp của nó, “Nhìn kìa, cũng không đến nỗi nào cả. Ngọn lửa đỏ có màu tím hoa sim thật lung linh…”?
Tương tự như vậy, tôi cho rằng chúng ta cần có chánh niệm để thấy rõ được dukkha trong khoảnh khắc hiện tại, bởi vì nó là chiếc thang duy nhất giúp ta thoát khỏi ngôi nhà lửa kia. Ngôi nhà ấy chính là khandhas, tức năm uẩn của ta là sắc, thọ, tưởng, hành và thức. Tôi hiểu có nhiều người không muốn chấp nhận quan điểm này. Nhưng liệu ta có nên lơ là việc ấy, và để cho mình rơi lại vào ngọn lửa hay không? Không nhận ra sự nguy hiểm là một điều rất tai hại. Nhận ra nó, ta sẽ tìm được một lối thoát.
Nhưng không phải chúng ta đối mặt với khổ đau bằng một thái độ tiêu cực. Người Phật tử nhận diện khổ đau để biến đổi nó, chứ không phải để bị cuốn vào đó.
Thật may mắn khi đức Phật đã chỉ cho ta một con đường giải thoát, bát chánh đạo, và cuối con đường ấy chắc chắn sẽ là niết bàn. Ai mà không vui khi biết rằng ta có thể có được một hạnh phúc hoàn toàn trong sạch không tì vết. Nhưng chỉ vì tầm nhìn của chúng ta còn quá hạn hẹp mà thôi. Thực tập chánh niệm sẽ mang lại hạnh phúc cho ta. Nhưng không phải vì ta nhìn thấy rõ được cái đẹp của những hiện tượng trong khoảnh khắc hiện tại này – như là hình sắc, âm thanh, mùi vị…
Dù truyền thuyết thế nào đi nữa, nhưng sự chú ý thuần khiết không hề tiết lộ cho ta thấy một bản chất rực rỡ nào cả, vì thực ra không có một hiện tượng nào là có bản chất. Khi bản chất của các hiện tượng tự nhiên là bất ổn, thì ta có thể hy vọng biến chúng thành hạnh phúc được hay không? Khi bản chất của các hiện tượng tự chúng là bất toại nguyện, thì ta có thể nào hy vọng chế biến chúng thành hạnh phúc được chăng? Việc ấy cũng giống như là ta đi dệt một tấm thảm trắng từ những sợi len màu đen vậy. Vì vậy, tôi nghĩ cách hay nhất là ta nên chấp nhận rằng thực tập chánh niệm sẽ không làm trái mận ngọt ngào hơn, hay là bình trà màu đồng sáng tươi hơn. Nhưng khi ta có chánh niệm, ta sẽ bớt quan tâm về vấn đề ngọt ngào hay sự sáng chói. Khi chúng ta có một hạnh phúc lớn lao hơn, những thú vui nho nhỏ sẽ không còn là chuyện quan trọng. Và đây không phải là một thái độ lạnh lùng và dửng dưng, mà nó là một sự giải thoát thật sự.
Khi chúng ta không còn sự dính mắc nữa, ta sẽ không cần một âm thanh, hình sắc hoặc sự xúc chạm nào để mang lại cho mình hạnh phúc.
Ta có thể chưa hiểu được, nhưng khi ta nếm được mùi vị của sự tự tại này rồi, ta sẽ trân quý nó hơn bất cứ một niềm vui nào khác mình có thể nghỉ tưởng đến – cho dù đó là mùi hương của một loài hoa quý, những nốt nhạc trầm bổng của chopin, hay ánh trăng huyền diệu. Chúng ta vẫn có thể kinh nghiệm được những hạnh phúc này, và những thú vui khác. Nhưng ta sẽ không cố nắm giữ lại khi chúng ra đi, ta không có sự khổ đau của mất mát.
Và bây giờ là câu hỏi khó nhất: chúng ta có thật sự muốn giải thoát ra khỏi vòng khổ đau này hay không?
Nếu vậy thì ta hãy thực tập chánh niệm. Nhưng không phải là để nhìn thấy vẻ đẹp không thật của những bọt xà phòng, mà là đúng theo ý của đức Phật, là thấy được sự dính mắc của mình, cho đến khi nào ta nếm được quả trái chân thật là niết bàn.
Và như các bậc đi trước đã nhiều lần nói với ta: khi đối tượng tâm thức của ta là niết bàn, giây phút hiện tại này sẽ đẹp tuyệt vời.
Tác giả Cynthia Thatcher
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét