Diệu Đế Thứ Nhất: Chân Khổ

Thực tế cơ bản trong đời sống là tất cả mọi người đều muốn hạnh phúc và không ai muốn bất hạnh. Từ kinh nghiệm của bản thân, ta có thể dễ thấy rằng không ai muốn gặp khó khăn và đau khổ. Tuy vậy, đủ các loại vấn đề vẫn liên tục xảy ra trong đời. Trên thực tế, chúng vẫn tiếp tục xảy ra, bất kể mình có cố tránh né chúng như thế nào đi nữa. Bất kỳ khi nào phải đối mặt với một vấn đề trong đời sống hàng ngày, chúng ta thường cố gắng hết sức để giải quyết nó. Nhưng việc đối phó với mỗi một vấn đề như thế này khi chúng phát sinh là một nhiệm vụ bất tận. Khi Đức Phật thành đạo, Ngài hiểu rằng có một vài sự thật trong đời sống, và những điều này sự thật đối với tất cả mọi người, ở tất cả mọi nơi. Ngài gọi những điều này là Tứ Diệu Đế. Diệu đế đầu tiên mà Đức Phật đã chứng ngộ và thuyết giảng là chân khổ mà tất cả chúng ta phải đối mặt, và chúng ta cứ tiếp tục tự tạo ra vấn đề cho mình. Nếu không ngừng tạo ra thêm vấn đề cho chính mình, thì chúng sẽ không bao giờ chấm dứt. Vậy thì bước đầu tiên là xác định một cách chính xác thật ra chân khổ là gì.

Đức Phật đã minh họa bốn Khía Cạnh Của Chân Khổ bằng Cơ Thể  Bị Hạn Chế

Thứ nhất, chúng vô thường. Đôi khi, chúng ta khỏe mạnh và cảm thấy thoải mái, nhưng một điều nhỏ nhặt nhất cũng có thể khiến cho cơ thể mất thăng bằng, rồi mình bị bệnh và cảm thấy thê thảm. Hãy nhìn xem cơ thể của mình mong manh như thế nào - điều nhỏ nhặt nhất cũng có thể khiến cho nó bị thương và đau đớn. Sau hết là mỗi một sát na sẽ đưa ta đến gần với cái chết hơn. Chúng ta tưởng tượng mình có thể giúp cho cơ thể khỏe mạnh hoài, và ngay cả khi già nua, mình vẫn có thể ăn uống như trước và làm những việc giống như khi còn trẻ. Nhưng ta đang tự lừa dối mình; vì cuộc chiến không bao giờ kết thúc. Việc giữ được sự trẻ trung chỉ khiến cho ta lo âu và căng thẳng.

Thứ hai, chính cơ thể của chúng ta có vấn đề. Ta có thể nghĩ rằng nếu như làm cho cơ thể của mình hấp dẫn bằng cách xức nước hoa và trang điểm, hay luyện tập nhiều cơ bắp hơn, thì mình sẽ hạnh phúc hơn. Nhưng dù có cố gắng làm cho mình xinh đẹp đến đâu, thì ta vẫn lo là mình không đủ đẹp, hay bắt đầu mất đi vẻ đẹp. Dù có trang điểm hay tập luyện cơ bắp bao nhiêu, hay ăn kiêng lành mạnh đến đâu, thì vấn đề đối với cơ thể là mình vẫn bị bệnh, già nua, vẫn có thể gặp tai nạn và bị thương.

Thứ ba là cơ thể sẽ hôi hám, nếu mình không tắm rửa, hơi thở sẽ có mùi, nếu mình không đánh răng, nước tiểu và phân mà mình thải ra có mùi hôi thối. Nếu ta nhai thức ăn vài lần rồi nhả nó ra, rồi cho người khác, thì ai sẽ xem nó là sạch sẽ, là thứ họ có thể ăn? Vấn đề ở đây là chúng ta không phải là những thực thể tồn tại một cách độc lập được gọi là “tôi”, có thể tự tách rời khỏi cơ thể của mình và sống trong thế giới ảo tưởng của “cơ thể đẹp”. Chúng ta mắc kẹt với thân thể này, bất chấp khuyết điểm của nó, và phải chăm sóc, sử dụng nó một cách đúng đắn, để nỗ lực khắc phục nỗi khổ và giúp đỡ tha nhân.

Thứ tư, người khác không thể nhìn thấy ta ngoài đời, trừ khi họ nhìn thấy cơ thể của mình. Chúng ta có thể tạo ra hình ảnh đại diện trên mạng, để người khác nhìn thấy mình trong trò chơi điện tử, nhưng khi ai đó gặp mình trong “thế giới thật”, thì họ vẫn nhìn thấy cơ thể của mình như cách nó hiện ra. Ngay cả khi trong tâm trí, ta tưởng tượng rằng khi mình 60 tuổi, thì ta sẽ nhìn giống như 20 tuổi, nhưng người khác vẫn sẽ thấy một cơ thể 60 tuổi khi nhìn thấy mình. Nếu như không hiểu và chấp nhận điều này, thì mình đang tự lừa gạt bản thân, và có thể tạo ra vấn đề, bằng cách hành xử không phù hợp với tuổi tác.

Kết luận:

Chân khổ chính là cơ thể hạn hẹp của chúng ta nó vô thường, có vấn đề, mà mình không thể tách rời khỏi nó, và nó là điều mà người ta nhìn thấy, khi họ nhìn mình, dù mình có muốn hay không. Có loại cơ thể như vậy là đã có đủ vấn đề, nhưng chân khổ mà mình phải nhận ra là ta cứ tái tạo vấn đề, để tiếp tục có một thân thể như vậy từ kiếp này sang kiếp khác, là cơ sở để mình kinh qua chu kỳ khổ đau bất tận, dường như cứ lặp đi lặp lại, cùng với lạc thú và hạnh phúc bất toại nguyện. Có phải đây thật sự là điều mà bạn mong muốn?

Tiến sĩ Alexander Berzin