Trổ quả

 Theo thuyết luân hồi của đạo Phật, mỗi khi chúng ta có ác niệm hay thiện niệm, chúng ta đang kín đáo tạo ra một dạng "tâm đầu thai". Những tâm này được lưu giữ trong tiềm thức, chờ đợi điều kiện thích hợp để phát sinh ra hậu quả cụ thể. Sư Toại Khanh ví dụ những tâm này như lửa trong hộp quẹt, hoặc hoa quả chưa đến mùa. Khi không có người bật lửa, lửa không có; khi hoa quả chưa đến mùa, chúng chưa xuất hiện.

Có một câu chuyện trong kinh giúp minh hoạ điều này:

Một cư sĩ đến hỏi một vị A La Hán: "Tôi không thấy báo ứng nhân quả nên tôi không tin."

Vị A La Hán trả lời: "Con à, quả phải đến lúc thì nó mới trổ ra chứ? Và khi nó trổ ra, con có biết đó là quả của gì không?"

Câu trả lời này cho thấy rằng mọi việc đều có thời điểm thích hợp, hay còn gọi là "đủ duyên", mới có thể xảy ra, bất kể là duyên tốt hay xấu. Khi các thành tố đã đầy đủ và quả trổ ra, chúng ta cũng không thể biết rõ nguồn gốc của quả đó từ đâu.

Lại có một câu chuyện trong kinh về nhân và quả:

"Ngày xưa, tại Ấn Độ có một nhà phú gia có hai người vợ, một người vợ cả và một người vợ bé. Theo tục lệ của Ấn Độ thời xưa, vai vế  không quan trọng, chỉ là người nào có thể sanh được con trai mói là quan trọng. Hai người vợ đều cố gắng để được mang thai nhưng không may cho người vợ cả mà chỉ có cô vợ nhỏ thì mang được thai và cái thai mỗi ngày một lớn. Tuy nhiên thình lình thì người phú gia lại lăn đùng ra chết. Lúc đó tâm trạng của người vợ lớn rất bất an nên bà mới nói với người vợ bé thế này " Chồng của chúng ta mất rồi nên vị trí của cô trong nhà này chỉ còn dựa vào cái bào thai trong bụng của cô thôi, nếu là trai thì cô mới có phần còn là gái thì cô phải rời đi "

Ngày nào cô vợ bé cũng bị nhắc nhở câu này nên cô sanh ra sợ hải. Cuối cùng sự lo sợ làm cô nôn nóng quá và cô đã không chờ đợi được mà tự mổ bụng để xem đứa bé là trai hay gái. Khi nói tới đây thì vị thầy mới nói đây là câu chuyện không có thật ngái chỉ muốn cho vị cư sĩ hiểu thêm về khi nào thì quả sẽ trổ mà thôi.

Bởi vì quả chỉ trổ khi đúng thời điểm. Câu chuyện này, mặc dù không có thật, nhấn mạnh rằng quả chỉ trổ khi đúng thời điểm. Giống như mang thai phải đủ chín tháng mười ngày, việc tìm kiếm kết quả sớm khi chưa đủ duyên là không thể.

Vấn đề nhân quả cũng tương tự. Mọi việc đều có thời điểm và điều kiện của nó, không thể cưỡng cầu. Những câu chuyện này nằm trong kinh Tệ Túc trong Trường Bộ kinh, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về nhân quả, luân hồi, báo ứng, kiếp trước và kiếp sau thông qua những ví dụ minh họa. Những bài kinh này nếu chúng ta tìm đọc sẽ mở ra cho chúng ta những câu trả lời về nhân quả , luân hồi, báo ứng, kiếp trước, kiếp sau  bằng những ví dụ rất là xác đáng và rất là dí dỏm, hóm hỉnh, rất là thông minh.

Cũng trong bài kinh này có ba câu niệm Phật rất hay và cũng là cái ơn lớn mà đức Phật đã để lại  mà chúng ta nên niệm mỗi ngày:

1-Con lạy Thế Tôn không cho con cái con thích nhưng Thế Tôn đã dạy con không thích cái gì.

2-Con lạy Thế Tôn vì tuy Thế Tôn không thể làm cho con không chết nhưng Thế Tôn có thể dạy con không sợ chết.

3-Con lạy Thế Tôn một lạy nữa là vì Thế Tôn tuy không có nắm tay dắt con đi tất cả vũ trụ nhưng Thế Tôn có thể dạy cho con thấy là đi đâu cũng vậy thôi.