Buông bỏ và Nắm giữ

Đạo Phật hay nói đến vô minh trong bốn đế dẫn đến sáu khuynh hướng tiêu cực như dục (tham muốn), nộ (giận dữ), độn (khờ dại), đãng (bất định), mộ (si mê), và ngộ tánh (nhận biết nhưng chưa đầy đủ). Từ đó, nó tạo ra các cách sống thiện hoặc ác. Ví dụ như nuôi bò, thay vì nuôi để lấy phân (mục đích thiện), nhiều người lại nuôi để lấy thịt, da và sữa, vốn không phải mục đích thiện hoàn toàn. Công đức, trong mắt người hiểu đạo, chỉ là sản phẩm phụ của việc tu tâm, và việc bố thí không phải để mưu cầu giàu sang, mà để xóa bỏ lòng tham, mài mòn cái "tôi" và "của tôi".Bố thí để lìa bỏ thói quen cầm nắm và ôm giữ.Cho nên khi bố thí không cần phải cho mọi người biết chúng ta đang làm hạnh bố thí.

Đức Phật ngài dạy có bốn loại bố thí

1-Bố thí để cầu công đức : cầu danh, tài lộc cho mình hay người thân

2-Bố thí vì cái thói quen : ai gọi thì làm phước

3-Bố thí vì hoàn cảnh trước mắt: vì giữ thể diện nên mới làm phứoc

4-Bố thí để huấn luyện tâm : hiểu rỏ ý nghĩa của bố thí 

Đây là những loại bố thí mà chúng ta cần phải chú ý và chỉ có loại bố thí thứ 4 là quan trọng nhất. Bởi vì nhiều đời nhiều kiếp ta chỉ có thói quen là nhận vào và thu gom. Cho nên có nhiều cái đạo lý rất hay, rất sâu liên quan đến cái chuyện bố thí mà mình không biết. Khi ta có ý nắm giữ thì cái ta có được chỉ trong bàn tay, khi ta có ý ôm giữ thì cái ta có được chỉ trong vòng tay. Và khi ta có lòng ôm và nắm thì đời sau sanh ra không có gì để nắm và ôm. Khi ta không có lòng nắm và ôm thì kiếp sau sanh ra tha hồ ôm và nắm.

Khi làm công đức bằng tâm vô lượng thì mới có quả vô lượng. Vô lượng có nghĩa là không có bị ràng buộc bởi cái ý cầu danh cầu lợi. Bố thí vì cái đối tượng kia, bố thí vì người nhận chứ không phải bố thí vì mình gọi là vô lượng tâm. Còn bố thí mà muốn cho ra mà nhắm đến lợi ích cho riêng mình thì đời này hay kiếp khác thì cái đó chưa gọi là vô lượng . Ví dụ như tu hành theo kiểu thả chim và thả diều. Ai tu mà nhớ rằng việc làm xong lòng không bận tới nữa - đó là tu kiểu thả chim. Tu kiểu thả diều là nói thả nhưng trong tay còn sợi dây kéo tới kéo lui. Con diều bay cũng không bay cao bởi vì độ cao của con diều còn tuỳ thuộc vào độ dài của sợi dây.Có người làm phước cầu quả gần, có người làm phước cầu quả xa. Cầu quả nào đi nữa vẫn còn nằm trong cái sự chấp thủ.

Có câu chuyện khá thú vị đó là :

Hai người chết đi  bị đoạ xuống âm phủ, Diêm Vương mới nói: "Có hai sự lựa chọn cho kiếp tới: hoặc suốt đời là người nhận hoặc suốt đời là người cho. Hai người lựa cái nào?" Người thứ nhất nói con muốn làm người nhận, người thứ hai nói con muốn làm người cho. Diêm vương nói: Vậy ngưòi muốn làm người nhận thì cho anh ta lên làm ăn mày, suốt đời chỉ nhận thôi. Còn người kia muốn cho thì cho anh làm nhà giàu." 

Đây là một cái câu chuyện rất sâu sắc chính là  Phật nói trong tâm chúng sanh, không cần chết rồi mới đọa, không cần chết rồi mới siêu. Phật nói ngay trong đời sống thường nhật mình sống bằng cái tâm của loài nào thì mình đã vào ngay cảnh giới của cái loài đó trước rồi. Cả đời mà cứ chầu chực, chờ đợi được cái này cái kia của người khác đó là sống kiểu Ngạ quỉ. Cả đời sẵn sàng sân si, gây gỗ, gây hấn, xung đột người này người kia làm cho ai cũng thấy ghét hết là sống như loài A Tu La. Cả đời sống lầm lũi, sống chui rút, khuất lấp thì đó là súc sanh. Cả đời sống buông xả, yêu thương vị tha, đó là Chư thiên. Cả đời sống thanh tịnh, không hưởng thụ, dốc lòng muốn bỏ bớt hết là cõi Phạm thiên.

Đây chính là nguyên tắc buông bỏ và nắm giứ trong đạo Phật. Chúng ta sẽ tự tạo dựng một niết bàn ngay trong đời sống này.