Bài viết được viết lại qua bối cảnh tại Kỳ Viên (Jetavana), ngài Gotama đang ở trong vườn của ông Cấp Cô Độc. Lúc ấy, vị Bà-la-môn tên Jānussoni đến đảnh lễ và trò chuyện với Ngài.
Jānussoni thưa rằng:
“Thưa Tôn giả Gotama, nhiều người vì lòng tin nơi Ngài mà đã rời bỏ gia đình để xuất gia, sống đời không nhà cửa. Họ xem Ngài là thầy, là người hướng dẫn và khích lệ tu hành.”
Đức Phật xác nhận:
“Đúng vậy, những người ấy vì niềm tin mà theo Ta. Ta là người dẫn đường và trợ giúp họ trên con đường tu tập.”
Jānussoni bày tỏ: “Thật khó sống giữa rừng núi vắng vẻ! Người chưa đạt định tâm dễ sinh sợ hãi, bất an.”
Đức Phật đáp: “Quả đúng như vậy. Chính Ta, khi còn là Bồ-tát, cũng từng nghĩ rằng sống một mình giữa thiên nhiên hoang vắng là điều khó khăn, có thể khiến tâm trí dao động.”
làm sao vượt qua nỗi sợ ngài chia sẻ lại hành trình quán chiếu của chính mình:
Quán chiếu để vững tâm trong cô tịch
Đức Phật tự quán xét mình trên từng phương diện:
Thân nghiệp thanh tịnh: Không làm điều ác, không sát sinh, không tà hạnh. Người có thân nghiệp trong sạch thì dù ở chốn cô liêu cũng không sợ hãi.
Khẩu nghiệp thanh tịnh: Không nói dối, không nói lời ác. Lời nói thanh tịnh giúp tâm an, không lo nghĩ.
Ý nghiệp thanh tịnh: Không tham, không sân, không si. Người giữ được tâm trong sáng thì không gì khiến họ bất an.
Không tham dục, không sân hận: Ai còn bị điều này chi phối sẽ thấy rừng sâu đáng sợ. Nhưng khi tâm đã thoát khỏi dục vọng và hận thù thì sẽ thấy rừng là nơi lý tưởng để tĩnh tâm.
Không hôn trầm, phóng dật: Người dễ lười biếng hay bị buồn ngủ sẽ bị tâm xao lạc giữa thiên nhiên hoang dã. Đức Phật tỉnh thức và luôn giữ tâm minh mẫn.
Không nghi ngờ, không tự cao: Những người nghi ngờ giáo pháp, chê bai người khác, khen mình… sẽ tự chuốc lấy bất an. Ngài giữ tâm khiêm nhường, không phán xét ai.
Không ham danh lợi: Danh vọng, khen ngợi chỉ khiến người tu bị dao động. Đức Phật sống giản dị, ít dục, tự tại với chính mình.
Tinh tấn và chánh niệm: Ngài duy trì siêng năng và tỉnh thức trong mọi lúc, không để tâm lười biếng hay phóng túng.
Định tâm và trí tuệ: Tâm an định giúp nhận ra bản chất thực tại. Người có trí thì không bị ảo tưởng và sợ hãi chi phối.
Ngài kể lại: Trong những đêm rằm hay mồng tám, Ngài cố ý vào rừng sâu, đến những nơi khiến người khác rùng mình – như gò mả, gốc cây, miếu hoang – để đối diện với chính nỗi sợ trong mình và đối diện nỗi sợ để chuyển hóa
Dù tiếng động nhỏ như cành cây rơi, hay tiếng thú rừng cũng khiến rợn người, nhưng Ngài không chạy trốn. Ngài kiên trì giữ nguyên tư thế – dù đang đi, đứng, ngồi hay nằm – và đối diện với nỗi sợ cho đến khi nó tan biến.
Ngài không tránh né. Ngài diệt sợ hãi ngay trong khoảnh khắc nó sinh khởi.
Mnh chứng cho sự giác ngộ rồi Ngài chia sẻ những chứng ngộ sâu sắc:
Túc mạng trí: Nhớ lại nhiều đời sống quá khứ một cách rõ ràng.
Sanh tử trí: Thấy rõ chúng sanh tái sinh theo nghiệp – người làm lành sinh vào cõi lành, kẻ làm ác rơi vào khổ cảnh.
Lậu tận trí: Thấy rõ bản chất khổ, nguyên nhân và con đường diệt khổ. Ngài đoạn tận mọi lậu hoặc và tuyên bố: “Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm.”
Cuối cùng, Ngài khẳng định: Ngài sống nơi rừng sâu không phải vì trốn tránh, mà vì hai lý do:
Tự thân an trú trong hỷ lạc và định tĩnh.
Vì lòng thương tưởng đến chúng sanh trong tương lai, đem lại con đường sáng cho người đời. Dập tắt nỗi sợ bằng nội lực Bà-la-môn Jānussoni rất xúc động. Ông tán thán Đức Phật như người “dựng đứng lại những gì đã ngã xuống, soi sáng vào bóng tối cho người có mắt thấy đường.”
Và rồi ông xin quy y Tam Bảo, trở thành đệ tử của Đức Phật.
Từ lời dạy của Đức Phật, ta hiểu rằng: người hành trì chánh niệm, sống tỉnh thức, thì dù ở đâu – rừng sâu hay phố thị – cũng không bị sợ hãi chi phối. Vì nỗi sợ không đến từ cảnh, mà từ tâm còn phân biệt, còn chấp thủ. Khi tâm đã an trú trong chánh pháp, đã thấy rõ pháp là vô ngã, thì chẳng còn gì khiến ta chao đảo.
"Tâm an, thì nơi nào cũng tịnh; bóng ma chỉ hiện khi lòng còn loạn."
Thông điệp chính qua bài pháp thoại này là :
Nỗi sợ không đến từ rừng sâu, mà từ những bất thiện trong thân – khẩu – ý.
Muốn an tâm, phải sống trong chánh niệm, giữ giới, tu tập định và tuệ.
Phật không trốn đời mà sống giữa thiên nhiên để rèn luyện và để truyền cảm hứng cho những ai đang tìm ánh sáng giữa bóng tối nội tâm.
Trích trong Kinh Trung Bộ I--Kinh sợ hãi khiếp đảm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét