Ông chủ

 Một người đàn ông đang cưỡi con ngựa chạy rất nhanh trên đường. Dường như ông ấy đang có một việc quan trọng nào đó nên mới phóng nhanh như vậy. Một người khác đang đứng bên đường, hét lên: “Anh định đi đâu?” và người đàn ông trên ngựa trả lời,”Tôi không biết! Hãy hỏi con ngựa!”

Đây là câu chuyện ngắn nhưng rất nổi tiếng trong các câu chuyện thiền Phật giáo với ý nghĩa mạnh mẽ đằng sau nó. Con ngựa tượng trưng cho năng lượng của chúng ta. Câu chuyện nói về cách sống của chúng ta, với sự thương xót cho các thói quen cũ đã được thiết lập không phải bởi hành động cố ý mà bởi môi trường xung quanh và những hoạt động thiếu sáng suốt.

 “Ông chủ” tuy ngắn gọn nhưng chứa đựng một tầng ý nghĩa sâu sắc và rất phù hợp với tinh thần thiền quán trong Phật giáo. Để hiểu rộng hơn ý nghĩa của nó, ta có thể phân tích theo tầng  lớp sau:

1. Con ngựa là biểu tượng của thói quen, tâm trí chưa được rèn luyện

Trong thiền học, con ngựa đại diện cho tâm thức chạy loạn – những thói quen, dục vọng, lo âu, bận rộn, suy nghĩ không kiểm soát. Khi người đàn ông nói “Tôi không biết! Hãy hỏi con ngựa!”, điều đó phản ánh sự bất lực và đánh mất quyền làm chủ chính mình, một trạng thái mà rất nhiều người trong chúng ta đang sống: bị kéo đi bởi công việc, xã hội, kỳ vọng… mà không biết mình đang sống vì điều gì.

2. Chúng ta bị điều khiển bởi vô thức – không có mặt trong hiện tại

Khi sống theo quán tính, chúng ta hành động mà không có chánh niệm, tức là không có sự tỉnh thức. Mỗi ngày trôi qua trong vội vàng, ta làm nhiều việc, đi nhiều nơi, lo toan liên tục nhưng không thực sự “biết” tại sao mình làm vậy. Câu trả lời “Hãy hỏi con ngựa” cũng chính là lời thú nhận rằng mình đã để cho bản năng và thói quen dẫn dắt, không còn là người chủ của cuộc đời mình nữa.

3. Thông điệp thức tỉnh: Ai là ông chủ?

Câu chuyện nhắc nhở chúng ta rằng:

“Bạn là ông chủ. Bạn luôn luôn là ông chủ.”

Đạo Phật nhắc nhở chúng ta sống chánh niệm hàng ngày, nếu không chánh niệm, ta đánh mất tự do của chính mình. nNếu không dừng lại, ta không bao giờ biết con đường ấy có phải là của mình.

Thiền giúp ta trở về. Nhìn lại. Và nắm dây cương.

Đừng để con ngựa dẫn đường.

Hãy nhớ: Bạn là ông chủ.

Bạn luôn là ông chủ.

Chúng ta có khả năng dừng lại, quay về chính mình, quan sát nội tâm, và nắm lấy dây cương của cuộc sống. Thiền tập, chánh niệm, sống có ý thức chính là con đường giúp ta làm điều đó. Câu chuyện “Ông chủ” là một ẩn dụ sâu sắc về sự đánh mất tự do nội tâm do thiếu tỉnh thức, và là lời kêu gọi mạnh mẽ để chúng ta quay về, làm chủ bản thân thay vì chạy theo những điều bên ngoài một cách vô định.