Con Giun và Bài Học Về Sự Bám Chấp

Ngày xưa, có hai nhà sư sống cùng nhau trong một tu viện. Họ là bạn thân thiết. Sau một thời gian, cả hai đều qua đời. Một vị được tái sinh lên cõi trời, hưởng thụ niềm vui thanh cao nơi đó. Người còn lại lại tái sinh thành một con giun trong đống phân.

Vị ở cõi trời nhớ đến bạn mình, liền tìm khắp nơi: từ cõi trời, cõi người cho đến cõi loài vật. Cuối cùng, ông thấy bạn mình đang làm một con giun nhỏ sống trong đống phân. Vì lòng thương mến, ông đến gặp và nói:

– “Bạn ơi, ta là bạn đồng tu với bạn ngày trước. Hãy theo ta về cõi trời, nơi đó có bao nhiêu hạnh phúc, an lạc, và thanh tịnh!”

Nhưng con giun thản nhiên đáp:

– “Không, cảm ơn. Tôi rất hài lòng ở đây, trong đống phân của tôi.”

Người ở cõi trời hết lời khuyên nhủ, mô tả bao nhiêu sự an vui, nhưng con giun vẫn một mực từ chối. Cuối cùng, ông nghĩ: “Nếu mình lôi bạn ra khỏi đống phân, chắc chắn nó sẽ được giải thoát.” Nhưng khi ông kéo mạnh, con giun vì bám chặt vào chỗ ở quen thuộc nên bị đứt làm đôi.

Lời Bàn

Câu chuyện tưởng như ngụ ngôn này lại phản chiếu rất rõ tâm lý con người. Dù biết có con đường tốt đẹp hơn, nhưng chúng ta thường bám víu vào những “đống phân” của mình – đó có thể là thói quen xấu, là lối sống thiếu lành mạnh, là dục vọng, hay là những quan điểm cố chấp. Ta sợ thay đổi, sợ bước ra khỏi vùng an toàn, cho nên cam tâm sống trong cái bất thiện quen thuộc, dù nó chẳng mang lại hạnh phúc lâu dài.

Trong giáo lý đạo Phật, điều này chính là ái thủ – sự dính mắc, chấp trước. Ái thủ trói buộc ta vào vòng sinh tử, khiến ta lặp đi lặp lại khổ đau. Đức Phật dạy rằng gốc rễ của khổ đau nằm ở tham ái và vô minh. Chỉ khi thấy rõ bản chất vô thường, vô ngã của vạn pháp, ta mới dám buông ra.

Giống như con giun, chúng ta có thể bịt tai trước lời khuyên, thậm chí chống lại cả những cơ hội đưa mình đến một đời sống tốt đẹp hơn. Nhưng khi còn bám chấp, ta chỉ tự làm khổ mình.

Vì vậy, thay vì níu giữ những thói quen cũ kỹ, ta hãy tập buông bớt, dám bước ra khỏi “đống phân” của mình. Mỗi lần buông là một lần nhẹ nhõm. Mỗi bước đi về phía tỉnh thức là một lần tiến gần hơn đến tự do.

Đời sống không thiếu cơ hội “lên cõi trời” – nghĩa là đi về hướng an lạc, sáng suốt và giải thoát. Vấn đề là ta có đủ dũng khí để rời khỏi sự bám víu quen thuộc hay không.