Đôi khi ta lập ra những kế hoạch thật đẹp cho tương lai — sẽ học thêm một điều gì đó, sẽ chăm sóc bản thân tốt hơn, sẽ bắt đầu viết, bắt đầu tập thể dục… Nhưng rồi, khi thời điểm đến, ta lại khựng lại, tìm lý do hoãn lại ngày mai.
Tại sao vậy?
Có một hiện tượng tâm lý gọi là Akrasia — trạng thái khi ta biết điều đúng nên làm, nhưng vẫn chọn điều khác.
Không phải vì ta yếu đuối, mà vì trong ta có hai phiên bản cùng tồn tại:
một “ta của tương lai” sáng suốt, có tầm nhìn, muốn vươn tới; và một “ta của hiện tại” chỉ muốn yên ổn, thoải mái, được hài lòng ngay tức thì.
Tâm trí con người có khuynh hướng đặt nặng giá trị của niềm vui trước mắt hơn lợi ích lâu dài. Bởi vậy, tối nay ta có thể thấy lòng đầy hứng khởi muốn thay đổi, nhưng sáng mai lại dễ dàng quay về những thói quen cũ.
Khi nhận ra điều này, ta không cần trách mình. Chỉ cần nhìn sâu để hiểu rằng: sự do dự, trì hoãn, hay lười biếng — thật ra chỉ là biểu hiện tự nhiên của tâm muốn tránh khổ, tìm vui.
Nếu biết cách quan sát với chánh niệm, ta có thể nhẹ nhàng chuyển hoá nó.
Ba Cách Để Hành Động Một Cách Tỉnh Thức
1. Thiết kế lại môi trường, thay vì trách bản thân
Đừng chờ đến khi có “ý chí mạnh mẽ” mới hành động.
Hãy sắp đặt cuộc sống sao cho điều đúng trở nên dễ làm, và điều xao nhãng trở nên xa hơn.
Chẳng hạn:
Chuẩn bị sẵn bữa sáng lành mạnh từ tối hôm trước.
Xóa những ứng dụng khiến ta phân tâm.
Đặt sẵn quyển sách bên cạnh giường thay vì điện thoại.
Tự động trích một khoản tiền tiết kiệm mỗi tháng.
Đó không phải là kiểm soát, mà là nuôi dưỡng chánh niệm bằng sự khéo léo – giống như người làm vườn biết cách chăm đất để cây tự lớn lên.
2. Bắt đầu bằng bước nhỏ nhất
Cái khó nhất không phải là làm, mà là bắt đầu.
Nỗi sợ, sự ngại ngần, cảm giác “chưa sẵn sàng” thường khiến ta đứng yên. Hãy thử chỉ làm một việc rất nhỏ: mở trang giấy, ngồi xuống vài phút, đi vài bước đầu tiên.
Khi ta bắt đầu, năng lượng hành động sẽ tự chảy vào. Giống như hơi thở – chỉ cần hít vào một hơi, thân tâm đã bắt đầu chuyển động.
3. Gắn ý định với hiện thực
Đừng chỉ nói “tôi sẽ làm”. Hãy đặt ý định rõ ràng trong thời gian và không gian cụ thể:
“Tôi sẽ thiền vào 7 giờ sáng trong 10 phút.”
“Tôi sẽ viết mỗi tối trước khi đi ngủ.”
Khi ý định được buộc chặt vào thực tế, tâm sẽ ít lang thang hơn.
Ta biết mình sẽ làm gì, ở đâu, và khi nào — như thắp một ngọn đèn nhỏ để dẫn đường cho chính mình.
Sống Trong “Enkrateia” – Tự Nắm Quyền Trên Tâm Mình
Triết gia Aristotle gọi Enkrateia là “tự mình nắm quyền lực” – trạng thái của người có thể nhìn thấy cơn sóng của ham muốn và không bị cuốn đi. Đó không phải là kìm nén, mà là tự tại giữa cơn cám dỗ, thôi thúc.
Hiểu được Akrasia là hiểu một phần của con người trong ta – phần yếu mềm, phần mong manh. Và mỗi khi ta hành động dù chỉ một chút, ta đang luyện tập để sống tỉnh thức hơn một chút.
Không cần phải hoàn hảo, chỉ cần trở về với ý thức trong từng việc nhỏ –từ đó, hành động và tâm sẽ dần trở nên nhất quán.
Khi ấy, ta không còn bị kéo về hai hướng nữa. Ta chỉ đơn giản đang sống, trọn vẹn trong từng khoảnh khắc.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét