Tại sao mọi người rơi vào tình yêu? Và tại sao một số dạng tình yêu lại tồn tại lâu dài trong khi những dạng khác lại chỉ thoáng qua? Các nhà tâm lý học và nhà nghiên cứu đã đề xuất một số lý thuyết khác nhau về tình yêu để giải thích cách nó hình thành cũng như cách nó tồn tại.
Tình yêu là một cảm xúc cơ bản của con người. Nhưng hiểu làm thế nào và tại sao nó xảy ra không nhất thiết phải dễ dàng. Trên thực tế, trong một thời gian dài, nhiều người cho rằng tình yêu là một điều gì đó quá nguyên thủy, bí ẩn và tâm linh nên khoa học không thể hiểu hết được.
Tuy nhiên, nhiều người đã cố gắng tìm hiểu thêm về cảm xúc dễ chịu này. Dưới đây là năm trong số những lý thuyết chính được đề xuất để giải thích tình yêu và những ràng buộc tình cảm khác.
Thích hay Yêu
Vào năm 1970, nhà tâm lý học Zick Rubin đã đề xuất một lời giải thích cho sự khác biệt giữa thích và yêu. " Đôi khi chúng ta cảm thấy rất trân trọng và ngưỡng mộ người khác. Bạn thích dành thời gian với một người và muốn ở bên họ. Theo Rubin, đây là "thích", và không nhất thiết phải được coi là tình yêu".
Tình yêu sâu sắc hơn, mãnh liệt hơn nhiều và bao gồm mong muốn mạnh mẽ về sự thân mật và tiếp xúc thể xác. Những người "thích" tận hưởng sự bầu bạn của nhau, trong khi những người "yêu" quan tâm đến nhu cầu của người khác nhiều như chính họ.
Rubin tin rằng tình yêu lãng mạn được tạo thành từ ba yếu tố:
1-Một liên kết chặt chẽ và nhu cầu phụ thuộc
2-Một khuynh hướng để giúp đỡ cho nhau
3-Cảm giác độc quyền chiếm hữu và tan chảy vào nhau
Dựa trên những yếu tố này, Rubin đã nghĩ ra một bảng câu hỏi để đánh giá thái độ của một người đối với người khác. Ông phát hiện ra rằng các thang đo từ thích đến yêu đã hỗ trợ cho quan điểm của ông về tình yêu.
Mô hình bánh xe màu của tình yêu
Trong cuốn sách The Colors of Love xuất bản năm 1973, nhà tâm lý học John Lee đã so sánh các phong cách tình yêu với bánh xe màu sắc. Giống như có ba màu cơ bản, Lee cho rằng có ba phong cách tình yêu chính:
Eros: Thuật ngữ Eros bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp có nghĩa là "đam mê" hoặc "tính dục". Lee gợi ý rằng kiểu tình yêu này bao gồm cả đam mê thể xác và tình cảm. Nó đại diện cho tình yêu dành cho một người lý tưởng.
Ludus: Ludus xuất phát từ tiếng Hy Lạp có nghĩa là "trò chơi". Hình thức tình yêu này được coi là vui tươi và vui vẻ nhưng không nhất thiết phải nghiêm túc. Những người thể hiện dạng tình yêu này chưa sẵn sàng cho sự cam kết và cảnh giác với quá nhiều sự thân mật. Vì vậy, nó đại diện cho tình yêu như một trò chơi.
Storge: Storge bắt nguồn từ thuật ngữ Hy Lạp có nghĩa là "tình cảm tự nhiên." Hình thức tình yêu này bao gồm tình yêu gia đình giữa cha mẹ và con cái, anh chị em và các thành viên trong đại gia đình. Tình yêu này cũng có thể phát triển từ tình bạn, nơi những người có chung sở thích, lý tưởng và cam kết dần dần nảy sinh tình cảm với nhau. Do đó, nó đại diện cho tình yêu như tình bạn.
6 phong cách yêu thương của John Lee
Lee sau đó đã đề xuất rằng giống như các màu cơ bản có thể được kết hợp để tạo ra các màu khác, ba phong cách tình yêu chính cũng có thể được kết hợp để tạo ra các phong cách tình yêu thứ cấp. Vì vậy, vào năm 1977, Lee đã mở rộng danh sách các phong cách tình yêu .
Ba phong cách tình yêu thứ cấp mới là :
Mania: Sự kết hợp giữa Eros và Ludus, đại diện cho tình yêu ám ảnh
Pragma: Sự kết hợp giữa Ludus và Storge, đại diện cho tình yêu thực tế và thiết thực
Agape: Sự kết hợp giữa Eros và Storge, đại diện cho tình yêu vị tha(như thể"yêu em lòng chợt từ bi bất ngờ TCS")
Thuyết tam giác tình yêu
Năm 1986, nhà tâm lý học Robert Sternberg đề xuất lý thuyết tam giác tình yêu. Theo lý thuyết này, tình yêu có ba thành phần:
sự thân mật
Niềm đam mê
Sự cam kết
Sự kết hợp khác nhau của ba thành phần này dẫn đến các kiểu tình yêu khác nhau. Ví dụ, kết hợp sự thân mật và cam kết sẽ dẫn đến tình yêu trắc ẩn trong khi kết hợp đam mê và thân mật sẽ dẫn đến tình yêu lãng mạn.
Theo lý thuyết tam giác của Sternberg, các mối quan hệ được xây dựng trên hai hoặc nhiều yếu tố sẽ bền vững hơn so với những mối quan hệ dựa trên một thành phần duy nhất. Sternberg sử dụng thuật ngữ tình yêu viên mãn để mô tả sự kết hợp giữa sự thân mật, đam mê và cam kết. Trong khi loại tình yêu này là mạnh mẽ và lâu dài nhất, Sternberg cho rằng loại tình yêu này cũng rất hiếm.
Lý thuyết đi theo với tình yêu
Năm 1987, Cindy Hazan và Phillip Shaver, hai nhà nghiên cứu từ Đại học Denver, đưa ra giả thuyết rằng tình yêu lãng mạn là một quá trình xã hội sinh học tương tự như cách trẻ em hình thành sự gắn bó với cha mẹ. Lý thuyết của họ được mô phỏng theo lý thuyết về sự gắn bó của nhà tâm lý học John Bowlby.
Theo lý thuyết về tình yêu gắn bó của Hazan và Shaver, phong cách gắn bó của một người được hình thành một phần bởi mối quan hệ mà họ có với cha mẹ trong thời thơ ấu. Phong cách cơ bản tương tự này sau đó tiếp tục đến tuổi trưởng thành, nơi nó trở thành một phần trong các mối quan hệ lãng mạn của họ. Cho nên ban cũng sẽ thấy ta hay đi tìm một mẫu hình giống như cha hay mẹ của mình.
Ba kiểu gắn bó tình yêu của người lớn là:
Lo lắng: Một người có phong cách này thường lo lắng rằng đối tác của họ không yêu họ. Đôi khi họ muốn ở bên người bạn đời của mình đến mức khiến người kia sợ hãi.
Tránh né: Người có phong cách này không thoải mái khi gần gũi với người khác. Họ cũng thường gặp khó khăn trong việc phát triển lòng tin.
An toàn: Như tên gọi của nó, phong cách gắn bó an toàn liên quan đến việc đảm bảo an toàn trong mối quan hệ. Một người có phong cách an toàn rất ít lo lắng về việc bị người yêu hay bạn đời bỏ rơi hoặc sợ người khác đến quá gần.
Dựa trên nghiên cứu của Hazan và Shaver, kiểu gắn bó an toàn là kiểu phổ biến nhất. Tiếp theo là kiểu gắn bó tránh né, sau đó là kiểu gắn bó lo lắng.
Hazan và Shaver cũng đề xuất rằng trải nghiệm của một người trong tình yêu và sự gắn bó ảnh hưởng đến niềm tin của họ, điều này ảnh hưởng đến kết quả mối quan hệ của họ. Đó là một quá trình theo chu kỳ có thể ổn đối với những người có kiểu gắn bó an toàn hơn nhưng cũng có thể tạo ra vấn đề đối với những người tránh né hoặc lo lắng để trở nên xung đột trong các mối quan hệ của họ.
Từ bi hay Đam mê tình yêu
Năm 1988, nhà tâm lý học Elaine Hatfield đề xuất rằng có hai loại tình yêu cơ bản: tình yêu từ bi và tình yêu say đắm.
Tình yêu từ bi được đặc trưng bởi sự tôn trọng lẫn nhau, gắn bó, tình cảm và tin tưởng. Tình yêu này thường phát triển từ cảm giác hiểu biết lẫn nhau và chia sẻ sự tôn trọng dành cho nhau.
Tình yêu say đắm được đặc trưng bởi những cảm xúc mãnh liệt, sự hấp dẫn tình dục, sự lo lắng nhiều trong tình cảm. Khi những cảm xúc mãnh liệt này được đáp lại, mọi người cảm thấy phấn chấn và thỏa mãn, trong khi tình yêu không được đáp lại dẫn đến cảm giác chán nản và tuyệt vọng. Đôi khi trở nên ghen tuông vô lối
Hatfield gợi ý rằng tình yêu say đắm nảy sinh khi những kỳ vọng về văn hóa tư tưởng của xã hội khuyến khích yêu nhau, khi một người đáp ứng những ý tưởng định sẵn cho một người về tình yêu lý tưởng và khi một người trải qua sự kích thích sinh lý cao độ khi có mặt người kia.
Theo Hatfield, tình yêu say đắm chỉ là nhất thời, thường kéo dài từ 6 đến 30 tháng. Lý tưởng nhất là tình yêu nồng nàn dẫn đến tình yêu trắc ẩn, tình yêu này lâu dài hơn nhiều.
Trong khi hầu hết mọi người mong muốn các mối quan hệ kết hợp giữa sự an toàn và ổn định của tình yêu có sự từ bi và lòng trắc ẩn với tình yêu nồng nàn mãnh liệt, thì Hatfield tin rằng điều này rất hiếm có.
Kết luận:
Nhiều giả thuyết tồn tại về cách tình yêu hình thành và phát triển. Mỗi người nên đóng góp vào những gì chúng ta biết về cảm xúc này theo cách riêng của mình, cung cấp một số lời giải thích khả thi về cách các mối quan hệ dựa trên tình yêu bắt đầu, phát triển và thay đổi như thế nào. Cố gắng để chúng ta có thể dựa trên những lý thuyết trên mà đi tìm tình yêu đích thực cho mình
Author Kendra Cherry
Thiên Lan biên dịch
** Kendra Chery là chuyên gia Phục hồi Tâm lý Xã hội kiêm giáo sư chuyên môn về Tâm lý. Chuyên gia tư vấn giáo dục và diễn giả tập trung giúp học sinh tìm hiểu và yêu thích môn tâm lý học. Là một chuyên gia phục hồi chức năng tâm lý xã hội, cô đã giúp trẻ em bị rối loạn cảm xúc vượt qua những hành vi bạo động không thích hợp cho độ tuổi của các em.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét