Im Lặng & Giải Thoát

Im lặng có hai dạng: im lặng bên ngoài và im lặng bên trong.

Khi đối diện với lời chỉ trích, phê phán, hoặc lên án từ người khác, chúng ta không phản ứng bằng lời nói, không giải thích hay biện minh. Đây gọi là im lặng bên ngoài. Tuy nhiên, dù không nói ra, tâm trí bên trong có thể đang dậy sóng, ấp ủ kế hoạch phản công hoặc chờ cơ hội đáp trả.

Thực hành im lặng bên ngoài đã là một bước tiến, nhưng để đạt được sự bình yên sâu sắc, chúng ta cần thực tập im lặng bên trong. Im lặng bên trong là khi tâm trí không phán xét, không nhìn người khác bằng định kiến hay tìm kiếm sự khác biệt để củng cố cái tôi.

Trong bản chất của vạn vật, mọi thứ đều vận động trong sự im lặng. Sự thật không thay đổi dù chúng ta có tranh luận, tô vẽ hay cố gắng định nghĩa. Sự thật ấy chính là tính vô thường – tất cả đều thay đổi. (Mặc như lôi: im lặng nhưng sâu sắc như sấm rền).

Im lặng chính là sự chấp nhận vô thường. Khi không tranh cãi hay chống đối những gì đang thay đổi, ta nhận ra vô thường không chỉ mang lại khổ đau mà còn hàm chứa sự bình yên. Chúng ta thường cho rằng vô thường là khổ vì đã gắn ý niệm khổ đau lên sự thay đổi. Nhưng khi thực sự im lặng, bình yên sẽ hiện diện, và giải thoát xuất hiện ngay trong khoảnh khắc đó.

Đức Phật đạt giải thoát vì Ngài im lặng trước sự xáo động của tham, sân, si, mạn, nghi, kiến. Khi tâm độc không thể làm tổn hại, ta được giải thoát – giải thoát khỏi sự ràng buộc và khống chế của chúng.

Người khác muốn làm ta giận, và khi ta nổi giận thật, ta đã rơi vào cái bẫy – không chỉ của họ mà còn của chính mình. Ý niệm rằng “người đó làm mình giận” chính là sợi lưới do ta tự giăng và tự trói mình.

Im lặng với người khác là im lặng bên ngoài.

Im lặng với ý niệm của chính mình là im lặng bên trong.

Khi làm được cả hai, ta đạt được giải thoát – giải thoát khỏi cơn giận, và khỏi mọi trói buộc do tâm tạo ra.

Bài pháp thoại của thiền sư Nalanda-Bihar