Ai trả lời được câu hỏi này?

 Có một anh Sinh viên thành tích học tập rất tốt. Anh lại vô cùng ham học hỏi, thấy gì hay là muốn học liền... Một ngày nọ, anh ta đọc được vài trang trong cuốn sách Talmud - Trí tuệ của người Do Thái, thấy hay quá, bèn quyết định đến tìm một Giáo sĩ Do Thái nổi tiếng ở thành phố nơi anh ta sống để xin được giảng dạy thêm ....

Trước khi giúp anh Sinh viên, Giáo sĩ nói: đây là quyển sách sâu sắc nhất về trí tuệ của người Do Thái, do đó ông sẽ thử kiểm tra trí thông minh của anh chàng bằng một câu hỏi, rồi mới quyết định có giúp anh ta nghiên cứu cuốn sách hay không ?

Anh Sinh viên đồng ý, và vị Giáo sĩ đặt câu hỏi:

- Hai người đàn ông cùng leo ra khỏi một ống khói, một người mặt mũi sạch sẽ, còn một người lại nhem nhuốc, dính đầy muội than. Ai sẽ là người đi rửa mặt?

Anh Sinh viên nhanh nhẩu đáp:

- Người mặt bẩn sẽ đi rửa mặt! Đây mà cũng được gọi là một câu hỏi ư?

Giáo sĩ thủng thẳng trả lời:

- Sai rồi !. Người mặt sạch sẽ đi rửa mặt !. Người mặt bẩn nhìn thấy người mặt sạch nên nghĩ mặt mình cũng sạch. Người mặt sạch nhìn người mặt bẩn nghĩ rằng: mặt mình cũng bẩn, nên anh ta đi rửa mặt !

Anh Sinh viên há miệng ngạc nhiên, xin thêm một cơ hội nữa. Giáo sĩ vẫn đưa ra câu hỏi y hệt ban đầu. Lần này, anh Sinh viên trả lời: "Không phải vừa mới nói người mặt sạch đi rửa mặt đấy sao ?"

Giáo sĩ chỉ cười rồi đáp:

- Cả hai cùng đi rửa mặt !. Người mặt sạch nhìn thấy người mặt bẩn, nghĩ mặt mình cũng bẩn, nên đi rửa mặt !. Sau đó người mặt bẩn thấy người mặt sạch đi, cũng liền đi theo ....

Anh Sinh viên không biết nói năng ra làm sao nữa, bèn năn nỉ xin một câu hỏi khác. Vị Giáo sĩ vẫn chỉ hỏi lại câu hỏi ban đầu. - Trời ơi, rõ ràng Ngài đã nói hai người cùng đi rửa mặt mà !!!!

Giáo sĩ lại lắc đầu, đáp:

- Vẫn chưa đúng !. Chẳng ai trong số họ đi rửa mặt cả. Người mặt bẩn nhìn thấy người mặt sạch nên anh ta cũng nghĩ mình không bị nhem nhuốc, nên không đi rửa mặt. Còn người mặt sạch thấy người mặt bẩn không rửa mặt, thế thì mình cũng cần gì phải rửa nữa ? ....

Anh Sinh viên không còn tin vào tai mình nữa. Tất cả câu trả lời của anh ta đều sai, anh ta cố đấm ăn xôi, năn nỉ Giáo sĩ cho anh ta thêm một cơ hội cuối cùng. Giáo sĩ đồng ý và vẫn chỉ hỏi câu hỏi y hệt như cũ. Anh Sinh viên tuyệt vọng gào lên: - Không ai đi rửa mặt cả! Thầy vừa nói thế rồi mà !!!

Vị Giáo sĩ cười ha hả đáp lời:

- Đây là một câu hỏi vô nghĩa, chẳng có lý gì khi hai người cùng chui ra từ một ống khói, lại có người dính bẩn, người sạch sẽ cả!!! Bài học rút ra là: dù bạn có thông minh đến đâu, nhưng nếu bạn dùng cả đời để theo đuổi những câu hỏi sai lầm, thì cuối cùng câu trả lời cũng chẳng đưa bạn đi đến đâu cả ....

Lời bàn:

Câu chuyện này không chỉ thú vị ở chỗ “đánh lừa” người đọc bằng một chuỗi đáp án thay đổi, mà còn chứa nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc.

Điểm cốt lõi là: một câu hỏi sai thì mọi câu trả lời đều sai — dù người trả lời có thông minh, suy luận logic, hay cố gắng đến đâu.

Nếu phân tích, ta có thể rút ra vài ý chính:

1-Tư duy phản xạ và thành kiến ban đầu

Khi gặp câu hỏi, đa số chúng ta sẽ trả lời dựa trên giả định quen thuộc (“mặt bẩn thì đi rửa”).

Điều này phản ánh thói quen tư duy nhanh (fast thinking) — vốn hữu ích trong nhiều tình huống, nhưng dễ mắc sai lầm khi vấn đề không như mình tưởng.

2-Tính tương đối trong quan sát

Trong các đáp án ban đầu, Giáo sĩ dẫn dắt để người nghe nhận ra rằng con người thường đánh giá bản thân dựa trên hình ảnh và hành động của người khác, chứ không dựa trên sự thật khách quan.

Đây là bài học về nhận thức xã hội (social perception) và sự lệ thuộc vào điểm nhìn của người khác.

3-Nguy cơ của việc giải quyết vấn đề sai trọng tâm

Ở đáp án cuối, Giáo sĩ “lật ngược bàn cờ” và chỉ ra rằng ngay từ đầu câu hỏi đã phi lý.

Đây là thông điệp quan trọng: nếu ta dành cả đời để trả lời một câu hỏi sai, thì mọi công sức, tranh luận, thậm chí kiến thức tích lũy cũng chẳng dẫn đến kết quả hữu ích.

Điều này cũng giống trong đời sống hay nghiên cứu: phải chắc chắn rằng mình đang đặt đúng câu hỏi trước khi tìm câu trả lời.

4-Bài học về trí tuệ thực tiễn

Trí tuệ không chỉ là “biết nhiều” hay “suy luận nhanh” mà còn là khả năng nhận diện vấn đề cốt lõi và phân biệt đâu là việc đáng đầu tư thời gian, đâu là việc vô bổ.

Nếu gói gọn, ý nghĩa của câu chuyện này có thể tóm gọn :

“Câu hỏi này vô nghĩa. Không thể có chuyện hai người cùng chui từ một ống khói mà một người sạch, một người bẩn. Bài học là: Dù thông minh đến đâu, nếu theo đuổi câu hỏi sai, mọi câu trả lời cũng vô ích.”. Cuộc đời chúng ta cũng thế nếu cư đeo đuổi những mục tiêu sai lầm thì cả đời sẽ đi lệch hướng.