Nghiên cứu mới gợi ý bốn cách để tìm và nuôi dưỡng niềm vui trong cuộc đời bạn.
Đăng ngày 19 tháng 8, 2025 | Được hiệu đính bởi Michelle Quirk
Những điểm chính
-Niềm vui, dù là một cảm xúc cơ bản, lại ít được nghiên cứu, mặc dù nó được biết đến là yếu tố nâng cao hạnh phúc.
-Một nghiên cứu mới khám phá trải nghiệm nội tâm của con người khi họ suy ngẫm về bốn đặc tính của niềm vui.
-Khi đưa những khoảnh khắc vui tươi vào đời sống hằng ngày, bạn có thể nuôi dưỡng cảm giác mãn nguyện bền lâu.
Cảm giác vui tươi có thể đến từ nhiều nguồn. Có thể bạn đang ngắm một bức tranh yêu thích, bị cuốn vào những đường cọ khi trí tưởng tượng bay bổng. Có phải bạn vừa thấy khuôn mặt trong thác nước—một ảo ảnh mà họa sĩ cố ý cài vào? Bất chợt, bạn tràn ngập một cảm xúc tuyệt vời. Hoặc bạn cũng có thể thấy niềm vui khi ở bên những người mình yêu thương, cùng nhau thưởng thức một bữa tối ồn ào, đầy tiếng cười vào tối Chủ nhật. Trái tim bạn như nở ra, và bạn khó có thể hình dung điều gì khác có thể mang lại cảm giác tuyệt vời đến thế.
Là một trong những cảm xúc cơ bản, niềm vui giữ một vị trí đặc biệt trong tâm lý học cũng như trong đời sống con người. Thế nhưng, nó vẫn là một trong những cảm xúc ít được hiểu rõ nhất. Chúng ta biết rất nhiều về trầm cảm hay sợ hãi—những gốc rễ của rối loạn tâm lý—nhưng những cảm xúc tích cực lại dường như xa vời. Dù đúng là việc điều trị rối loạn tâm lý cần hiểu rõ những cảm xúc tiêu cực, song chúng ta biết ít hơn nhiều về điều gì xảy ra khi cảm xúc tích cực chiếm ưu thế.
Khoa học về Niềm vui
Theo Maria Roberts và Richard Appiah (Đại học Northumbria, 2025), niềm vui có khả năng độc đáo, khác với hạnh phúc, đó là nuôi dưỡng sự an lạc đến từ việc sống phù hợp với giá trị, mục đích và sự trưởng thành cá nhân. Lý thuyết Broaden-and-Build cho rằng ngay cả một thoáng niềm vui cũng đủ để xóa nhòa tác động của cảm xúc tiêu cực, và nó còn là “một liều thuốc mạnh mẽ chống lại hận thù và chia rẽ.”
Mặc dù niềm vui được ca ngợi nhiều như vậy, việc nghiên cứu nó vẫn ít được chú ý, ngay cả trong lĩnh vực tâm lý học tích cực. Sẽ rất hữu ích nếu có thêm các nghiên cứu thực nghiệm về niềm vui tương tự như những nghiên cứu về cảm xúc tiêu cực, từ đó nâng cao hiểu biết khoa học. Tuy nhiên, hiện tại Roberts và Appiah cho rằng nên bắt đầu bằng phương pháp định tính, dựa trên phỏng vấn.
Ngôn ngữ của Niềm vui
Với cách tiếp cận gọi là “chủ nghĩa hiện thực phê phán”, nhóm nghiên cứu đã xây dựng bộ câu hỏi để 14 người tham gia (từ 28 đến 59 tuổi) chia sẻ cách họ định nghĩa, biểu đạt và nuôi dưỡng niềm vui, cũng như quan điểm của họ về mối liên hệ giữa niềm vui và hạnh phúc. Các cuộc phỏng vấn diễn ra riêng lẻ, được ghi lại qua Microsoft Teams, trung bình kéo dài 49 phút.
Một số câu hỏi mở đầu mà nhóm nghiên cứu đặt ra:
Bạn có thể mô tả một khoảnh khắc cụ thể khi bạn trải nghiệm niềm vui và hạnh phúc trong cuộc sống không? Bạn đã xử lý và thể hiện niềm vui đó như thế nào?
Sau đó là những gợi mở thêm:
Theo bạn, những ảnh hưởng văn hóa hoặc xã hội có thể định hình cách hiểu và biểu đạt niềm vui của mỗi người như thế nào?
Các mối quan hệ xã hội và kết nối với người khác tác động ra sao đến khả năng nuôi dưỡng và duy trì niềm vui của bạn?
Để phân tích câu trả lời, tác giả chính sử dụng phương pháp phân tích chủ đề phản xạ, tức là bà tự suy nghĩ về câu hỏi và cách mình có thể trả lời. Bà ý thức rằng “lăng kính văn hóa” cá nhân có thể ảnh hưởng đến cách diễn giải, và bà chọn làm việc dựa trên thay vì chống lại góc nhìn này.
Bốn chủ đề chính từ nghiên cứu
Sự vận hành của niềm vui trong đời sống hằng ngày.
Niềm vui có thể đến bất chợt, đôi khi không rõ nguyên do. Người tham gia nói: “Nó như những con bướm… lúc lên lúc xuống, đôi khi đến chẳng vì lý do gì,” hoặc “Khi nhìn từ đỉnh núi… nó tràn vào trái tim bạn và đó là niềm vui tuyệt đối.”
Yếu tố quyết định niềm vui: Ảnh hưởng và rào cản.
Có lúc bạn không thể cảm thấy vui dù mong muốn. Truyền thông thường bỏ qua niềm vui từ đời thường, khiến bạn dễ thất vọng và bỏ lỡ những khoảnh khắc đáng quý. Tuy nhiên, quay lại với “đứa trẻ bên trong” và nuôi dưỡng niềm vui sau nghịch cảnh có thể vực dậy tinh thần.
Hành vi đối phó.
Cách bạn đối phó có thể giúp tìm thấy niềm vui. Khi nhận ra rằng “những khoảnh khắc vui tươi luôn tồn tại trong đời sống và có thể cải thiện cảm giác hạnh phúc, giá trị bản thân,” bạn sẽ càng biết trân trọng chúng.
Chiến lược nuôi dưỡng niềm vui.
Đừng ngại nói về niềm vui và tìm cách hâm nóng lại sự kết nối với người khác. “Đó là việc trở về với điều căn bản: dành thời gian cho gia đình và tìm niềm vui trong những khoảnh khắc giản dị, đầy ý nghĩa.”
Bạn sẽ tìm thấy niềm vui ở đâu?
Qua các trích đoạn phỏng vấn, có thể thấy niềm vui là trải nghiệm cảm xúc đa diện. Điểm mấu chốt là, khi không dễ dàng nắm bắt, bạn vẫn có thể nuôi dưỡng và mở rộng cảm giác an lạc này qua nhiều chiến lược. Những khoảnh khắc tưởng chừng nhỏ bé vẫn có thể mở ra một không gian đầy niềm vui, và bạn không nên xem nhẹ.
Quay lại ví dụ bữa tối Chủ nhật, đó chính là mô hình tuyệt vời để bạn soi chiếu cuộc sống mình. Dĩ nhiên không phải giây phút nào cũng tràn đầy tiếng cười (khi vài thành viên tranh cãi chẳng hạn), nhưng đừng để điều đó át đi. Sau này, khi nhớ lại, bạn vẫn có thể tái tạo lại những điểm sáng tích cực ấy.
Tóm lại, niềm vui có thể thoáng qua, nhưng hiệu ứng lâu dài thì không. Hãy trân trọng nghịch lý này, vì nó sẽ dẫn bạn đến sự mãn nguyện sâu sắc hơn.
Tác giả Susan Krauss Whitbourne PhD, ABPP Đăng trên trang Spychology today
Qua bài viết được dịch lại qua phiên bản tiếng Việt để tìm niềm vui cho cuộc sống hôm nay thì tôi có thể tóm gọn lại những ý chính của tác giả như sau :
Nghiên cứu mới chỉ ra rằng niềm vui không chỉ là cảm xúc thoáng qua, mà còn giúp ta sống hạnh phúc, ý nghĩa và gắn kết hơn.
1. Nhận ra niềm vui trong đời thường
Niềm vui có thể đến bất ngờ – khi ngắm cảnh núi non, khi sum vầy bên gia đình, hay đơn giản chỉ là khoảnh khắc nhỏ trong ngày. Hãy trân trọng chúng.
2. Vượt qua rào cản
Truyền thông thường làm ta bỏ quên niềm vui giản dị. Khi khó khăn, hãy trở về với “đứa trẻ bên trong” và tìm lại niềm vui từ những điều nhỏ bé.
3. Đối diện tích cực
Khi biết đối phó và nhìn nhận, bạn sẽ thấy nhiều khoảnh khắc vui tươi luôn hiện diện, từ đó nâng cao giá trị bản thân và sự an lạc.
4. Nuôi dưỡng kết nối
Hãy nói về niềm vui, dành thời gian cho gia đình, bạn bè. Niềm vui thường đến từ những giây phút bình dị nhưng sâu sắc.
5-. Luôn suy nghĩ tích cực
Có thể đây là điểm chính cho niềm vui luôn hiện hữu. Bởi vỉ niềm vui có thể ngắn ngủi, nhưng dư âm lâu dài. Hãy mở lòng đón nhận, nuôi dưỡng từng khoảnh khắc để sống trọn vẹn hơn.
Chúc các bạn đang đọc bài viết này luôn tìm thấy niềm vui cho mình
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét