Học rộng nghiên cứu để làm gì?

Học rộng, nghiên cứu nhiều là cách để mở rộng kiến thức, hiểu sâu sắc và phân tích vấn đề một cách toàn diện. Đây là một trong những nguyên tắc của văn-tư-tu trong Phật giáo. Một học sinh, sinh viên muốn đạt được thành tích cao phải chăm chỉ, kiên nhẫn, cố gắng học bài, ôn luyện và tự kiểm tra kết quả học tập của mình, để có thể thành công trong tương lai. Tương tự, người học đạo muốn giác ngộ, giải thoát và trở thành Phật, cũng không thể bỏ qua việc học rộng, nghiên cứu nhiều. Điều này phải đi đôi với văn-tư-tu mới có thể giúp chúng ta hoàn thiện bản thân.

Trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước hiện đại, xã hội chúng ta ngày càng tiến bộ và yêu cầu mỗi người phải có trình độ học rộng, nghiên cứu nhiều để đáp ứng nhu cầu của cuộc sống. Học là hoạt động nhận thức và tiếp thu những tri thức quý báu của nhân loại qua nhiều thời kỳ lịch sử. Chúng ta có thể học ở trường qua sự hướng dẫn của thầy cô, học ở nhà qua sách báo và internet, học ở xã hội qua giao lưu và trải nghiệm. Học rộng, nghiên cứu nhiều để nâng cao khả năng hiểu biết và làm việc của bản thân. Ví dụ như một bác sĩ dùng những kiến thức đã học trong suốt quá trình đào tạo để chẩn đoán và điều trị bệnh cho bệnh nhân; những kiến trúc sư, kĩ sư xây dựng dùng những kiến thức đã học để thiết kế và xây dựng nhiều công trình phục vụ cho đời sống xã hội.

Mục tiêu cuối cùng của việc học rộng, nghiên cứu nhiều là để phục vụ cho mọi công việc được hoàn thành tốt hơn. Nếu chỉ học lí thuyết mà không áp dụng vào thực tế thì việc học ấy sẽ không có ý nghĩa gì, vì không mang lại lợi ích cho ai; bởi trong công việc, người ta quan tâm đến kết quả lao động, chất lượng sản phẩm, chứ không phải là kiến thức lí thuyết. Nếu không đạt được yêu cầu đó thì dù có học rộng, nghiên cứu nhiều cũng chỉ là vô dụng. Nếu chỉ học lí thuyết thì dù cao siêu đến đâu chằng nữa mà không đem ra vận dụng vào thực tế thì việc học ấy chỉ tốn thời gian, công sức, tiền bạc vô ích mà thôi vì chẳng giúp gì cho ai; bởi trong công việc, cái người ta cần, người ta quan tâm hàng đầu là sản phẩm, thành quả lao động, chứ không phải là hiểu biết trên lí thuyết. Một khi không đạt chỉ tiêu đó thì dẫu cho có học rộng, nghiên cứu nhiều đến đâu thì cũng chỉ bằng thừa vô ích; như một học sinh học tập rất tốt, điểm môn công dân luôn cao, vậy mà khi thấy một bà lão ăn xin té ngã bên đường, không những chú không giúp đỡ mà ngược lại còn tỏ thái độ khinh thường, ghê tởm bà ấy. Ví dụ này đã phần nào cho ta thấy những tác hại của việc học rộng, nghiên cứu nhiều mà chẳng giúp một ai. Ngược lại, nếu chúng ta đem sự hiểu biết của mình ra để giúp người, cứu vật thì lợi ích biết bao.  

          

Kiến thức cần học phải bao gồm cả văn hoá, chữ nghĩa và kinh nghiệm cuộc sống để nâng cao trình độ kiến thức về mọi mặt và để có cơ hội phục vụ  gia đình và đóng góp thiết thực cho xã hội; như vậy cũng đủ thấy sự học rộng, nghiên cứu nhiều quý giá và lợi ích đến chừng nào! Chính nhờ sự học rộng, nghiên cứu nhiều mà người Phật tử chân chính biết được những điều hay, lẽ phải và hiểu rõ chân lý cuộc đời, biết được đâu là thiện, đâu là ác, đâu là phải, đâu là quấy, đâu là tốt, đâu là xấu và đâu là đúng, đâu là sai, đâu là con đường hướng thượng giúp ta đi suốt cuộc hành trình để thành tựu Phật pháp. Học rộng, nghiên cứu nhiều nghiễm nhiên trở thành kim chỉ nam để làm hành trang trên bước đường tu học của chúng ta, nó còn là tấm bản đồ, là hành trang cần thiết cho mọi lãnh vực trong cuộc sống. Do đó, chúng ta cần phải trau dồi kiến thức, nâng cao trình độ của mình bằng cách học rộng, nghe nhiều, hầu đem lại những thành công tốt đẹp trong hiện tại và mai sau.

Theo Thích Đạt Ma Phổ Giác