Hoa Thủy Tiên dưới góc nhìn của đạo Phật

Thuỷ tiên là một loài hoa đẹp. Từ rễ, củ, cho đến lá và hoa đều là tuyệt phẩm mà thiên nhiên ban tặng. Rễ hoa trắng tinh , lá hoa thon dài xanh mướt, cánh hoa mảnh mai trắng ngần trinh khiết, nhuỵ hoa vàng rực ngan ngát hương thơm. Quả thật, thuỷ tiên là loài hoa đẹp, sang trọng, và kiêu sa. Một loài hoa mỹ lệ như vậy, đáng lẽ thuỷ tiên sẽ ngẩng mặt tự hào, vậy vì sao đoá hoa lại thường hay cúi đầu nhìn xuống? Thói quen kỳ lạ này của thuỷ tiên bắt nguồn từ một câu chuyện trong Thần thoại Hy Lạp…

Câu chuyện về chàng Narcissus trong thần thoại Hy Lạp đã tạo nên một phần huyền thoại cho loài hoa này:

Narcissus là một chàng trai đẹp đến mức không ai có thể sánh kịp. Vẻ đẹp ấy không chỉ là niềm tự hào mà còn là một lời nguyền. Vì lo sợ điều xấu xảy ra, mẹ của Narcissus đã giấu đi mọi chiếc gương trong nhà, khiến chàng không bao giờ biết đến vẻ đẹp của chính mình. Tuy nhiên, một ngày nọ, khi Narcissus soi mình xuống dòng nước trong vắt, chàng đã bị cuốn hút bởi hình ảnh phản chiếu hoàn hảo của mình. Sự say mê này đã khiến Narcissus ngày đêm quỳ bên hồ, nhìn ngắm và trò chuyện với hình ảnh phản chiếu của chính mình.

Narcissus cúi xuống, nhưng những gì chàng cảm nhận được chỉ là làn nước lạnh buốt. Và chỉ trong tíc tắc, khuôn mặt khả ái kia đã tan ra thành từng gợn sóng nhỏ. Narcissus buồn bã, tuyệt vọng, phải chăng người ấy cũng đang chạy trốn chàng? Đến khi các sóng nước lắng lại và khuôn mặt kia xuất hiện, Narcissus lại say sưa nhìn ngắm chính mình. Nhưng cái bóng chỉ là hư ảnh, hễ đụng vào là tan biến, nó hiển hiện ngay trước mắt mà vẫn luôn nằm ngoài tầm tay và tình yêu ấy sẽ mãi mãi, mãi mãi không bao giờ được đáp lại.

Cuối cùng, Narcissus kiệt sức và chết đi, nhưng từ nơi chàng gục ngã, mọc lên một bông hoa trắng tinh với nhụy vàng. Loài hoa này luôn cúi xuống như thể mãi mãi ngắm nhìn hình ảnh của chính mình dưới mặt nước. Đây là lý do mà loài hoa này được gọi là hoa thủy tiên (Narcissus), tượng trưng cho tình yêu bản thân và sự kiêu hãnh, nhưng cũng là lời nhắc nhở về hậu quả của sự ích kỷ chỉ luôn yêu mình. Hoa thủy tiên không chỉ đẹp về hình dáng mà còn sâu sắc về ý nghĩa, là sự kết hợp hoàn hảo giữa thiên nhiên và huyền thoại, một món quà tuyệt vời mà thiên nhiên ban tặng. Vẻ đẹp của hoa thuỷ tiên gần 300 năm trước, đại văn hào Tào Tuyết Cần    đã có bài thơ rằng:

“Một bên ngầm ngấm than phiền,

Một bên theo đuổi hão huyền uổng công.

Một bên trăng rọi bên sông,

Một bên hoa nở bóng lồng trong gương.”

Con người sống trên cõi đời này, âu cũng chỉ là “thuỷ nguyệt kính hoa”. Càng dệt nên mộng đẹp, càng mơ tưởng về những thứ hão huyền, đến khi giật mình tỉnh dậy, mới ngỡ ngàng thì ra chỉ là ảo mộng mà thôi.

Câu chuyện về Narcissus và hoa thuỷ tiên trong thần thoại Hy Lạp là một biểu tượng của sự tự ái và cái giá phải trả cho nó. Theo góc nhìn của đạo Phật thì tất cả mọi sự vật hay sự việc trên đời cho dù với vẻ đẹp không tì vết cúng theo luật vô thường mà tan biến. Hính ảnh anh chàng Narcissusy không chỉ là biểu hiện của sự tự yêu mình mà còn là lời cảnh báo về việc quá chú trọng vào bề ngoài mà quên mất giá trị bên trong. Cuối cùng khi anh qua đời mới hiểu được giá trị của cái đẹp bên trong mà biến thành loài hoa thuỷ tiên, với vẻ đẹp dịu dàng và thanh khiết, lại cúi đầu như một biểu hiện của sự khiêm tốn và tự nhận thức. Hoa thuỷ tiên không chỉ là biểu tượng của sự đẹp đẽ mà còn là hình ảnh của sự tự trọng và sự tôn trọng đối với mọi thứ xung quanh. Câu chuyện này nhắc nhở chúng ta rằng, dù có vẻ đẹp hay tài năng đến đâu, sự khiêm nhường và tự nhận thức về bản thân luôn là những phẩm chất quý giá. Đó là bài học mà hoa thuỷ tiên mang lại, một loài hoa không chỉ đẹp về hình thức mà còn đẹp về tâm hồn. Nếu tất cả cái đẹp của thế gian chỉ phù du như ảo ảnh, vậy thì ích kỷ giữ riêng cho mình, yêu thương một mình mình, chỉ quan tâm đến bản thân mình, chẳng phải sẽ trở thành thứ bi kịch xót xa nhất sao?