Làm sao để chọn lựa mục đích sống?

Một trong những điều quan trọng không chỉ đối với riêng tôi mà có lẽ cả bạn, là việc tìm kiếm đức tin và mục đích trong cuộc sống. Chúng ta thường tự hỏi: "Tại sao ta sinh ra trên thế giới này? Mục đích của ta là gì và ta sẽ làm gì?"

Trong các bài pháp thoại của cố thiền sư Nhất Hạnh ở Làng Mai, ngài thường nhắc đến thế giới của đạo Bụt, nơi chỉ có tâm từ bi và sự buông bỏ những dục vọng thế gian. Qua đó, ngài hướng dẫn chúng ta tìm đến sự bình an nội tại.

Chúng ta đều gặp khó khăn trong việc tìm ra mục đích sống của mình. Vấn đề là chúng ta thường không nhận ra bản thân đang đối mặt với những gì, dẫn đến việc liên tục tìm kiếm lý tưởng nhưng lại mơ hồ, không có sự lựa chọn rõ ràng hay mục đích sống cụ thể. Thực tế, khi bạn đang trăn trở về cuộc sống tương lai và muốn hiểu thêm về đời sống tâm linh, đó là dấu hiệu tích cực cho sự phát triển cá nhân và xã hội.

Nền tảng cho sự lựa chọn mục đích sống, lý tưởng sống hay cách nhìn về cuộc sống được hình thành từ môi trường sống (văn hóa, kinh tế, xã hội, gia đình, học đường,...) nơi chúng ta sinh ra và trưởng thành. Vì vậy, những người sống trong các môi trường khác nhau thường có những cái nhìn khác nhau về cuộc sống và lý tưởng sống. Dù có sự khác biệt, tất cả đều dựa trên các chuẩn mực đạo đức của môi trường đang sống. Việc xác định rõ ràng đâu là mơ ước sống, đâu là lý tưởng sống là một việc rất khó khăn. Chỉ có bản thân mỗi người mới biết rõ điều mình cần và mong muốn, bởi sự hứng thú là yếu tố quan trọng cho những bước khởi đầu trên con đường thực hiện mục đích sống và lý tưởng sống của chính mình. Tuy nhiên, tất cả những lý tưởng cao đẹp đều hướng đến việc hoàn thiện bản thân, phục vụ lợi ích cộng đồng, và hòa hợp giữa lợi ích cá nhân và xã hội.

Trong số những lý tưởng sống đẹp, không thể so sánh cái nào hơn cái nào. Chỉ những hành động cụ thể khi thực hiện những mục đích, lý tưởng ấy mới có thể phản ánh phần nào giá trị của chúng. Nói cách khác, cách chọn lựa hướng đi quan trọng, nhưng cách thực hiện những lựa chọn ấy còn quan trọng hơn nhiều lần. Ví dụ, nếu so sánh nghề giáo viên và nghề thợ rèn, không ai dám khẳng định nghề giáo viên có giá trị hơn nghề thợ rèn. Nếu những người theo đuổi các nghề này đều thể hiện lòng tận tâm ở mức cao nhất, thì giá trị của chúng không khác nhau. Điều quan trọng không nằm ở hình thức của nghề nghiệp mà là lợi ích, niềm vui, và hạnh phúc mà bạn mang lại cho bản thân và những người xung quanh khi thực hiện nghề nghiệp đó.

Đạo Bụt có mặt vì cuộc sống có khổ đau. Nếu không có khổ đau trong cuộc sống, thì đạo Bụt sẽ không tồn tại. Do đó, đạo Bụt luôn phải thay đổi để thích ứng với thực trạng cuộc sống, trở thành một thực thể sống động chứ không phải là một pho tượng cổ. Đã đến lúc chúng ta cần phục hồi lại cái nhìn đúng đắn về đạo Bụt. Đạo Bụt cung cấp những phương pháp chuyển hóa khổ đau, khôi phục lại hạnh phúc trong cuộc sống, và những phương pháp này rất cụ thể, rõ ràng, và khoa học. Chúng ta có thể áp dụng chúng vào cuộc sống hằng ngày. Nếu bạn học và thực tập theo những phương pháp mà Bụt dạy, và cảm thấy tâm hồn mình rộng mở hơn, sự hiểu biết và lòng tha thứ, thương yêu ngày càng lớn, thì tôi tin rằng bạn đang dần bước vào con đường tâm linh mà Bụt đã đi qua.

Thay đổi thói quen đòi hỏi thời gian, sự kiên trì và không được vội vàng. Những thói quen và ham muốn cần được chuyển hóa đã có mặt trong ta từ lâu (có thể do ta huân tập trong đời sống hằng ngày hoặc do tổ tiên truyền lại), nên không thể thay đổi ngay lập tức. Do đó, sự xuất hiện trong tâm bạn những phản ứng khi tiếp xúc với điều mới mẻ có vẻ đi ngược với thói quen của bạn là điều bình thường. Với thời gian, sự chiêm nghiệm và thực tập sẽ giúp bạn dần chấp nhận những điều ban đầu tưởng chừng như không thể chấp nhận được.

Khi bạn hiểu được vấn đề của mình nằm ở đâu, ngay lúc đó, bạn đã có chìa khóa để mở ra cánh cửa bước vào con đường an lạc và hạnh phúc.