Hiểu giáo lý duyên khởi sẽ không còn đổ lỗi cho người khác

 Khi đối mặt với những vấn đề tiêu cực, chúng ta thường có thói quen đổ lỗi cho người khác thay vì nhìn lại bản thân để tìm hiểu nguyên nhân sâu xa. Điều này xuất phát từ phản ứng tự vệ, bảo vệ danh dự, hoặc vì cho rằng mình luôn đúng. Thái độ cảm tính và chủ quan như vậy không chỉ gây bất an cho bản thân mà còn ảnh hưởng xấu đến những người xung quanh.

Theo tuệ giác của Đức Phật, mọi sự việc trong đời sống đều hình thành từ nhiều yếu tố kết hợp, gọi là duyên khởi. Nghĩa là, không có sự vật nào tự mình tồn tại độc lập, mà tất cả đều phụ thuộc lẫn nhau. Chẳng hạn, cây lúa có được là nhờ hạt lúa, và hạt lúa tồn tại cũng nhờ cây lúa. Sự sống của cây lúa còn cần đến đất, nước, ánh sáng mặt trời, và không khí. Đây là mối liên hệ hỗ tương mà mỗi người cần chiêm nghiệm để hiểu sâu sắc rằng, không có gì tự nhiên xảy ra một cách đơn lẻ.

Hiểu rõ nguyên lý duyên khởi, chúng ta sẽ không còn đổ lỗi hay trách móc người khác khi xảy ra vấn đề. Thực tế, trong xã hội, khi gặp khó khăn, mọi người thường có xu hướng trốn tránh trách nhiệm và đổ lỗi. Điều này dẫn đến mâu thuẫn, tranh cãi, và bất hòa. Sự thiếu sáng suốt và không nhìn nhận đúng bản chất cộng sinh trong đời sống khiến chúng ta đánh giá sai lầm về sự thành công hay thất bại.

Ví dụ, trong một công ty, nếu giám đốc không có sự hỗ trợ từ nhân viên, trợ lý, hoặc những người làm công việc vệ sinh, liệu công ty đó có thể hoạt động hiệu quả không? Ngược lại, nếu vị giám đốc tự quyết định mọi việc mà không lắng nghe ý kiến của người khác, thất bại là điều khó tránh khỏi. Như Đức Phật đã dạy: “Như hai bó lau dựa vào nhau mà đứng, nếu một bó lau đổ, bó kia cũng không thể đứng vững.”

Nguyên lý duyên khởi không chỉ áp dụng trong công việc mà còn trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Nếu hiểu rằng mọi người và sự vật đều nương tựa lẫn nhau, chúng ta sẽ sống hài hòa hơn, lắng nghe và tôn trọng ý kiến của nhau. Điều này không chỉ giúp tăng hiệu quả công việc mà còn tạo nên một môi trường thân thiện, ấm áp, nơi mọi người làm việc như anh em trong một gia đình.

Sự thất niệm và vô minh là nguyên nhân chính khiến con người chìm đắm trong tham, sân, si, dẫn đến khổ đau và mâu thuẫn. Đức Phật dạy rằng không có gì sinh ra một cách đơn độc. Vì vậy, khi ai đó đối xử không tốt với bạn, hãy nhìn sâu vào nguyên nhân. Có thể họ chịu ảnh hưởng từ môi trường sống, gia đình, hoặc những hoàn cảnh tiêu cực khác. Thay vì giận dữ hay trách móc, hãy dành lòng từ bi và tìm cách giúp đỡ họ.

Nỗi buồn và cơn giận chỉ xuất hiện khi chúng ta chống lại thực tại. Người biết tu tập và hiểu đạo lý duyên khởi sẽ không dễ dàng bị dao động bởi lời nói hay hành động của người khác. Ngược lại, họ sẽ ứng xử một cách điềm tĩnh và sáng suốt, tránh tạo thêm nghiệp quả xấu.

Tâm hồn chúng ta giống như một tấm gương. Nếu không để bụi bẩn bám vào hay không xê dịch, tấm gương sẽ phản chiếu mọi thứ một cách rõ ràng. Khi tâm định tĩnh và sáng suốt, chúng ta sẽ hiểu được bản chất duyên khởi của mọi sự vật hiện tượng. Từ đó, cách nhìn nhận và ứng xử của chúng ta sẽ trở nên tự do, vượt thoát khỏi những khuôn mẫu cố định hay những cảm xúc tiêu cực.

Hãy sống với sự tỉnh thức, trở về với thực tại, và hiểu rằng mọi khó khăn đều là kết quả của nhiều yếu tố tương tác. Khi đó, bạn sẽ có khả năng đối mặt với mọi thử thách bằng thái độ an nhiên, tự tại, mà không cần phải đổ lỗi hay phản kháng. Như lời Đức Phật dạy: “Từ bi thắng thù hận, an lạc tận ngàn thu.”