Hãy là chính mình

“Hãy là chính mình” – có thể là một câu hỏi bạn tự nhắc nhở mỗi ngày, hoặc là một lời nhắn gửi âm thầm từ sâu trong tâm trí. Trên con đường tìm kiếm bản thân, các bậc thầy thiền thường khuyên: “Hãy quay về nhìn lại bên trong.” Bởi con người thật của chúng ta không nằm ở những gì người khác gán cho, mà ở sự nhận biết và sống được với bản chất chân thật vốn có.

Từ khi sinh ra, mỗi người đều chịu ảnh hưởng của gia đình, xã hội, rồi khi lớn lên lại chịu tác động của bạn bè, môi trường, truyền thông. Trong guồng quay hối hả của đời sống hiện đại, thật dễ để bị cuốn vào những kỳ vọng và áp lực bên ngoài, đến mức quên mất tiếng nói nhỏ bé bên trong. Có khi nào bạn mệt mỏi vì phải làm hài lòng tất cả mọi người? Hay bạn từng khoác lên mình những chiếc “mặt nạ” để vừa vặn với một khuôn mẫu mà người khác vẽ ra? Nếu câu trả lời là “có”, bạn không hề đơn độc.

Tôi cũng từng trải qua những năm tháng như thế. Sau khi cha mẹ và anh trai qua đời, Tôi vừa trút đi gánh trách nhiệm gia đình này chỉ vì lời hứa với bố tôi, tôi tìm cách định hình lại cuộc sống. Đó là hành trình học cách đứng vững một mình, không còn bị ràng buộc quá nhiều bởi nỗi sợ bị người thân hay bạn bè chỉ trích khi từ chối những cuộc hội họp gia đình mà tôi nhận thấy không cần thiết. Tôi nhận ra, sống là chính mình không phải là một khẩu hiệu đẹp, mà là một thử thách cần dũng khí.

Sống thật với chính mình có nghĩa là:

Chấp nhận bản thân với cả ưu điểm và khiếm khuyết.

Không so sánh mình với người khác và không cố trở thành bản sao của ai.

Chân thành trong suy nghĩ, lời nói, và hành động, dù điều đó đôi khi đi ngược lại số đông.

Jack Ma từng nói: “Khi tôi sống cho chính mình, tôi thực sự tự do và hạnh phúc.” Có thể ông nói vậy vì trong một xã hội mà tự do cá nhân không phải lúc nào cũng được bảo đảm, thì việc giữ được sự chân thật của bản thân đã là một đặc ân quý giá.

Trong tâm lý học, người ta gọi hai trạng thái này là “bản ngã đích thực” (True Self) và “bản ngã giả tạo” (False Self). Bản ngã đích thực là con người nguyên sơ bên trong, với ước mơ, giá trị, và cả những tổn thương chưa lành. Bản ngã giả tạo là lớp vỏ mà ta dựng lên để đáp ứng kỳ vọng của người khác, để được yêu thương hay để tránh tổn thương. Sống thật nghĩa là dám trở về với bản ngã đích thực, tháo bỏ những lớp vỏ không cần thiết.

Từ góc nhìn của Đạo Phật, “sống là chính mình” không chỉ dừng ở việc khẳng định cá tính, mà còn là hành trình quay về với “tự tánh” – phần tâm thanh tịnh vốn có trong mỗi người. Đức Phật dạy rằng, khi ta bị cuốn vào tham – sân – si, ta bị che lấp bởi vọng tưởng và không còn thấy được chính mình. Nhưng khi biết quán chiếu, ta nhận ra con người thật không bị giới hạn bởi quá khứ, danh xưng, hay vai trò xã hội. Lúc ấy, sống thật không còn là cố “khác biệt” để khẳng định bản thân, mà là sống thuận với chân tâm, nhẹ nhàng, tự do, không bị trói buộc bởi khen chê.

Trong thời đại mạng xã hội, áp lực thể hiện một hình ảnh “hoàn hảo” càng dễ khiến ta rời xa chính mình. Những bức ảnh lung linh, những câu chuyện thành công dễ khiến ta so sánh và cố gắng bắt chước. Nhưng đó chỉ là ảo ảnh. Khi quay về sống với giá trị của mình, ta tìm lại được bình yên nội tại, và từ đó, các mối quan hệ trở nên chân thành hơn, cuộc sống trở nên ý nghĩa hơn.

Sống là chính mình, theo tinh thần Phật dạy, là một con đường vừa can đảm vừa giải thoát. Can đảm, vì bạn dám gỡ bỏ những lớp mặt nạ. Giải thoát, vì bạn không còn bị giam hãm trong cái nhìn của người khác. Và có lẽ, món quà lớn nhất của hành trình này chính là bạn tìm thấy sự tự do bên trong – thứ không ai có thể ban cho, cũng không ai có thể lấy đi.