Trong thiền định và chánh niệm, chúng ta thường hướng đến việc nuôi dưỡng một trạng thái tâm trí "yên tĩnh". Điều này không có nghĩa là loại bỏ hoàn toàn suy nghĩ hoặc tạo ra sự im lặng tuyệt đối. Thay vào đó, nó là khả năng để tâm trí thoát khỏi những suy nghĩ không liên quan đến hiện tại, giúp chúng ta hiện diện trọn vẹn với cuộc sống đang diễn ra.
Chúng ta không cố gắng duy trì sự tĩnh lặng một cách liên tục, mà là rèn luyện để có thể đạt được trạng thái đó khi cần. Điều quan trọng là xây dựng sự quen thuộc với tâm trí yên tĩnh, thay vì để nó bị cuốn theo dòng suy nghĩ không kiểm soát.
Vì Sao Tâm Trí Luôn Lang Thang?
Khi bắt đầu thực hành thiền định hoặc chánh niệm, nhiều người nhận ra rằng tâm trí mình hoạt động liên tục, dường như không bao giờ ngừng nghỉ. Nó có thể:
-Mải mê suy nghĩ về quá khứ, hồi tưởng lại những ký ức, niềm vui, hoặc hối tiếc.
-Lo lắng về tương lai, lên kế hoạch, tưởng tượng những điều có thể xảy ra.
-Bận rộn với cảm xúc tiêu cực, như sợ hãi, oán giận, hoặc tiếc nuối.
-Mất tập trung bởi những tưởng tượng, tạo ra những kịch bản trong đầu không liên quan đến hiện tại.
Chúng ta có thể dễ dàng đánh giá trạng thái tâm trí lang thang này là một vấn đề, thậm chí cảm thấy thất vọng về bản thân khi không thể kiểm soát suy nghĩ. Tuy nhiên, đây không phải là dấu hiệu cho thấy chúng ta không giỏi thực hành. Trên thực tế, việc nhận ra tâm trí đang lang thang chính là bước đầu tiên của thiền định.
Chấp Nhận Và Làm Việc Với Tâm Trí Hiện Tại
Một sai lầm phổ biến là nghĩ rằng thực hành thiền định sẽ nhanh chóng mang lại sự tĩnh lặng. Khi không đạt được điều đó, chúng ta có thể dễ dàng nản lòng hoặc từ bỏ. Nhưng trên thực tế, ngay cả khi tâm trí đầy rẫy suy nghĩ, chúng ta vẫn có thể rèn luyện sự tĩnh lặng theo một cách khác:
Không phản ứng với suy nghĩ, quan sát chúng trôi qua mà không bị cuốn vào.
Không thêm vào những suy nghĩ không cần thiết, tránh khuếch đại lo âu hoặc dằn vặt bản thân.
Chấp nhận trạng thái tâm trí như nó vốn có, xem nó như một phần của trải nghiệm thay vì cố gắng thay đổi ngay lập tức.
Việc thực hành không phải là đạt đến một trạng thái không có suy nghĩ hoàn toàn, mà là học cách im lặng trước những suy nghĩ ấy. Khi chúng ta không phản ứng với chúng, tâm trí dần trở nên yên tĩnh một cách tự nhiên.
Năm Kiểu Tâm Trí Lang Thang
Dưới đây là năm dạng tâm trí lang thang thường gặp. Những phân loại này không phải là giáo lý Phật giáo truyền thống, mà chỉ là cách diễn giải giúp chúng ta hiểu rõ hơn về trạng thái tâm trí của mình:
1-Tâm trí ồn ào tự nhiên – Luôn có những dòng suy nghĩ liên tục, không có sự nghỉ ngơi rõ ràng.
2-Tâm trí bận tâm tiêu cực – Hay bị cuốn vào lo lắng, sợ hãi hoặc oán giận.
3-Tâm trí phấn khích – Hào hứng với những ý tưởng mới, nhưng khó tập trung vào hiện tại.
4-Tâm trí hay quên – Dễ mất tập trung, thường xuyên quên mục đích ban đầu của mình.
5-Tâm trí né tránh – Tạo ra những suy nghĩ hoặc tưởng tượng để trốn tránh thực tại.
Bạn có thể nhận thấy mình thuộc một hoặc nhiều loại trên. Tuy nhiên, điều quan trọng không phải là gán nhãn cho bản thân, mà là nhận thức được cách tâm trí của bạn hoạt động.
Thực Hành Sự Tĩnh Lặng Là Một Hành Trình
Chấp nhận và làm việc với tâm trí thực sự của bạn quan trọng hơn là cố gắng đạt đến một trạng thái lý tưởng mà bạn tưởng tượng. Hành trình này không phải là về việc loại bỏ mọi suy nghĩ, mà là về việc phát triển khả năng quan sát chúng một cách khách quan, với lòng từ bi và sự chấp nhận. Có thể bạn sẽ phải buông bỏ một số ảo tưởng về việc giác ngộ trông như thế nào, nhưng đổi lại, bạn sẽ có được khả năng sống trọn vẹn với chính mình và với khoảnh khắc hiện tại.
Nghiên cứu Phật giáo (Sturdy Zen)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét